Andersenning ertaklari o'quvchilar va adabiyot tanqidchilarining

U umrini oxirigacha sobit kurashchi sifatida ijod qildi. Uni doimo 

ozodlik uchun kurash maydonlari o‘ziga tortdi.  1823-yilning iyunida 

Bayron «Gerkules» kemasini o‘z mablag‘i hisobiga qurollantirdi. U 

Gretsiya milliy-ozodlik kurashining ilhomchilaridan biriga aylandi. 

Grek qo‘zg‘alonchilarini birlashtirishda fidokorona ishlar olib bordi. 

Zamondoshlari  uning harbiy  qo‘mondon  sifatidagi yuksak iqtidori 

haqida ham so‘zlaydilar.

Bayronning eng yaxshi asarlari bugun ham katta kuchga egadir. 

V.Belinskiy ta’biri bilan aytganda, XIX asr Promiteyining ijodiyoti 

ozodlik va haqiqat jarchisi sifatida butun insoniyat uchun qadrlidir.

Bayron  muhabbat  mavzusiga  bag‘ishlangan  she’rlarida  ham 

davming  muhim  siyosiy,  ijtimoiy-falsafiy  fikrlari  o‘z  aksini  to­

padi:

179

---

Yo ‘qol,  ey, jimjimador adabiy inja so ‘zlar,

Tarqal yolg ‘onu yashiq, g  ‘iybatlarning to ‘dasi.

Nurin sochib maftunkor nafisu shahlo ко ‘zlar,

Sarxush etadi meni sevgining ilk bo ‘sasi.

Xayol tasawurga asir qofiyabozlar,

Ye tar chuchmal tuyg‘ular va ohanglar chashmasi.

Sovuq sonetlaringiz -  bachkana ehtiroslar,

Sizga tanishmas jonbaxsh sevgining ilk bo ‘sasi.

«Sevgining  ilk bo‘sasi»  she’ridan  olingan  ushbu parehada lirik 

qahramon  jamiyatning  illatlarini  tanqid  ostiga  oladi.  Bachkana 

ehtiroslardan xoli bo‘lgan porloq tuyg‘ular jarchisiga aylanadi. Yoki 

«Bosh suyakdan qilingan kosadagi yozuv»  she’ridagi ushbu satrlar 

inson umrining  o‘tkinchiligi haqidagi  falsafiy  fikrlami  ifodalashga 

intiladi.

Qo ‘rqma: men oddiy suyakman, xolos,

So ‘ngan qalbimni eslab,  qilma xumori.

Endi bu kosadan chiqolmas paqqos 

U tirik boshlarning shum kirdikori.

Men senday yashadim, sevdim va ichdim,

Endi-chi, jonsizman, to ‘Idirib may qny!

Mastlik jinniliging ranjitmas, kechdim,

Qurtlar chaynagandan shu menga ma’qul.

Xullas,  Bayron  she’riyati  mavzu  jihatdan  g‘oyat  rang-barang. 

Unda mavjud tartiblarga qarshi isyonkorlik ruhi kuchli bo'lib, daw­

ning'Shiddatkor voqeligini o‘zida mujassamlashtiradi.

0 ‘zidan keyingi jahon adabiyotiga kuchli ta’sir ko'rsatgan Bay­

ron o‘zbek xalqi orasida ham mashhur. Uning qator she’r va doston- 

lari  Hamid  Olimjon,  Shukrullo,  Jumaniyoz  Jabborov,  Muhammad 

Ali, Maqsud Shayxzoda, Rauf Parfi, Abdulla Sher,  Sulaymon Rah- 

mon tomonidan o‘zbek tiliga o‘girilgan.

180