Анатомияси ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим


-раем. Элодея н овдасининг учки меристемаси:  А —



Download 7,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet69/206
Sana01.07.2022
Hajmi7,77 Mb.
#722877
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   206
Bog'liq
Ботаника (Икромов М) 2002

-раем.
Элодея н овдасининг учки меристемаси: 
А —
узунасига 
кесмаси; 
Б — ўс
иш конуси (таш қи куриниш и ва узунасига кесмаси);
В —
бирламчи меристема ҳужайралари; 
Г —
ш аклланган баргдаги 
паренхима ҳужайраси; / — ўсиш конуси; 
2
— барг бош ланғичи;
3
— учки куртак бўртмаси.
Бўлиниш натижасида ҳосил бўлган ёш ҳужайралар ёнма- 
ён жойлашади ва уларнинг пўсти ҳам чўзилади, лекин ҳе

қачон бир-бирига халақит бермайди. Ёш ҳужайралар шакл­
ланиб, цитоплазмадан чиққан плазмодесма иплари ёрдами­
да бирлашади ва яхлит бир бугун 
симпластни 
ҳосил қилади 
М еристема ҳужайраларининг шакли хилма-хилдир 
кўпинча улар паренхиматик бўлиб, изодиаметрик куп кор­
рали шаклда учрайди (31-раем, г).
Апекал ёки бирламчи меристема ўсимлик органларидг 
жойлашиши бўйича 
учки 
меристема ҳисобланади. Бу ме- 
ристеманинг бўлиниши натижасида новда ва илдиз узу­
насига ҳамда ёнига қараб ўсади. Ўсимлик шохланиши вақ- 
тида ҳар қайси ён новда ва ён илдиз инициал ҳужайралар- 
дан ташкил топган меристемага эга бўлади.
Ён (латераль) меристемалар, апекал меристемасидан бир 
оз пастроқца жойлашган бўлиб, унинг фаолияти натижа­
сида ҳалқасимон қатлам юзага келади (31-раем, А, В). Б} 
ҳужайраларнинг бўлинишидан бирламчи камбий, пери- 
цикл ҳосил бўлади. Бошқа ён меристемалар (камбий


феллоген) кейинроқ юзага келади, шунинг учун ҳам улар­
ни шартли равишда иккиламчи меристема деб аталади. 
Кўпчилик вақтда иккиламчи меристема, масалан фелло­
ген, доимий тўқиманинг қайта такомиллашишидан юзага 
келади ва ўзидан ташқарида пўкак қатламини ҳосил қила- 
ди. Аммо, кўпчилик ғалладошлар вакилларида иккиламчи 
меристема бўлмайди ва ўсимликнинг пояси фақат бир­
ламчи меристемадан ташкил топади.
Одатда, ёш тўқималар апекал меристемадан 
акропетал 
(юнон. а к р о е — тепа, уч; п е т е р е — интилиш) тарзда 
юзага келади ва юқорига қараб ўсади. Акропетал ўсиш 
илдизларда яққол кўринади, лекин новдаларда бу қону- 
ният тез-тез бузилиб туради, чунки пояларда интеркаляр 
(лот. интеркаляр — орқага қўйиш, жойлаштириш) ўсиш 
бўғим оралиғида жойлашган меристемаларнинг бўлини- 
шидан ёш ҳужайралар юзага келади (масалан, ғалладош- 
ларда бўғим остида).
Бўғим оралиғидаги интеркаляр меристеманинг апекал 
ва латераль меристемалардан фарқи шундаки, биринчи­
дан бунда бир қанча элементлар (масалан, ўтказувчи) най- 
лар такомиллашмаган, иккинчидан ҳеч қачон инициал 
ҳужайралар бўлмайди. Ш унинг учун ҳам бўғин оралиғи- 
даги меристема вақгинчалик тўқима ҳисобланади. Улар 
кейинчалик доимий тўқималарга айланади.
Ёпиқ уруғли ўсимликларда барг пластинкаси базипе- 
таль (юнон. б а з и с . — асос, туб, таг; п е т е р е — интилиш) 
қисмлари ўртасида интеркаляр ўсиш юзага келганлигидан 
барг асоси ва банди ҳаммадан кейин пайдо бўлади.
Баъзан ўсимликнинг бирор органи ёки тўқимаси жа- 
роҳатланганда меристема тўқимаси ҳосил бўлади ва ши- 
кастланган жойнинг тикланишини таъминлайди. Шикаст- 
ланган жойга яқин жойлашган ҳаётчан ҳужайралар тако- 
миллашиб ҳосил қилувчи тўқима юзага келади ва ҳимоя 
қилувчи пўкакни ҳосил қилади.

Download 7,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   206




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish