Анатомияси ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим

қослаш услубини қўллаш натижасида “ўсимлик организм-
ларининг метаморфози тўғрисидаги таълимот” майдонга
келди. Бу таълимот К. Ф. Вольф (1733—1794), машҳур

---

немис шоири ҳамда табиатшуноси И. В. Гёте (1749—1832);
айниқса О. П. Декандоль ва бошқаларнинг номи билан
боғлиқ.
К. Ф. Вольф ўсимлик органларини ўсиш нуқтасидан
ҳосил бўлишини, гул қисмлари — гулкоса ва гултожни шак­
ли ўзгарган барг деб таъкидлайди.
Машҳур немис шоири ва табиатшуноси И. В. Гёте ўз
таълимотлари билан ўсимлик морфологиясининг назарий
жиҳатдан асосчиси ҳисобланади. 1798 й. да “Ўсимликлар
метаморфози тўғрисида тажриба” асарида уруғпалла, гул-
барг, чангчи, уруғчи кабилар оддий вегетатив баргнинг
шакли ва функциясининг ўзгаришидан келиб чиққан, д е­
ган ғояни илгари сурди. Ўсимлик органларининг мета­
морфози (ўзгарувчанлиги) онтогенез (индивидуал тарақ-
қиёт) даврида уч хил: аниқ ёки прогрессив, ноаниқ ёки
регрессив ҳамда тасодифан бўлишлигини аниқлаган.
Швейцариялик ботаник Огюстен Нирам Де Кандоль
(1778—1841) Гётега нисбатан анча билимдон мутахассис
бўлиб, ўсимлик морфологияси, физиологияси ва система­
тикаси билан шуғулланган. Таққослаш усулидан фойда­
ланиб, ўсимликларнинг тузилиш қонуниятларини ўрган-
ган. Масалан, гул — шакли ўзгарган новда, унинг бўғин
оралиғи қисқарган, чангчиларининг шакли бузилиб тож-
баргларга айланган. Гул симметрия қонуни асосида ту­
зилган. О. Де-Кандоль “ Ботаниканинг элементар назари­
яси” (1813) асарида ўсимликлар дунёсининг морфологик
белгиларидан ташқари, органларнмнг анатомик тузили­
шини ҳам ҳисобга олган. 1818 йилда унинг “Ўсимликлар