Anatomiya odam tanasining shakli, tuzilishi, uning funktsiyalarini va

Och ichak
 
(jejunum)
 o’n ikki barmoqli ichakning bevosita  davomi bo’lib, 
qorin bo’shlig’ini chap yuqori qismida  joylashadi. Uning qovuzloqlari gorizontal 
joylashgan.
 
Ochichak  juda  ko’p  burmalar  hosil  qiladi.  Ingichka  ichakning  ichki 
yuzasida  taxminan  to‘rt  milliondan  ortiq,  1sm
2 
sathida  30-40  tagacha  vorsinkalar 
yoki so‘rg‘ichlar bo‘ladi. 
Yonbosh  ichak
 
(ilium)
  qorin  bo’shlig’ining  o’ng  pastki  qismini  egallab, 
o’ng yonbosh chuqurchasida ko’richakka o’tib birlashadi. Yonbosh ichak
 
yonbosh 
suyagining  qanotlari  orasida  joylashgani  uchun  yonbosh  ichak  deyiladi.  Yonbosh 
ichak  ochichakning  davomi  bo’lib,  ular  orasida  aniq  anatomik  chegara  yo’q.  Bu 
ichakning  diametri  biroz  katta  bo‘ladi.  Ingichka  ichakning  oldingi  qismi  katta 
charviga o’ralgan bo‘lib, qorin bo’shlig’ida ko’plab burma hosil qiladi. 
 Ingichka  ichaklarning  devori  to‘rt  qavatdan;  tashqi-seroz,  o’rta  –  muskul, 
shilliq  osti  va  ichki-shilliq  qavatdan  tuzilgan.  Seroz  qavati  biriktiruvchi 
to’qimadan  tuzilgan  bo’lib,  ko’p  miqdordagi  nerv  va  qon  tomirlari  bilan 
ta’minlangan. Muskul qavati uzunasiga va doira bo’ylab joylashgan muskul tolalar 
to’plamidan  iborat.  Muskul  qavati  o’n  ikki  barmoq  ichakda  yaxshi  rivojlangan. 
Undagi muskul tolalarining nerv impulslari ta’sirida qisqarishi tufayli to’lqinsimon 
xarakat  bo’lib,ovqat  moddalari  ichak  shirasi  bilan  aralashadi  va  yo’g’on  ichak 
tomonga siljiydi. 
Ichakning  ichki  yuzasi  shilliq  qavat  bilan  qoplangan  bo’lib,  bu  qavat  ko’p 
burma  hosil  qiladi.  Ichakning  ichki  yuzasi  bu  burmalar  xisobiga  24  marta 
kattalashadi.  Ichak  devorining  butun  yuzasini  o’simtalar  shaklidagi  duxobaga 
o’xshash  juda  ko’p  tukchalar  qoplagan,  ular  ichak  vorsinkalari  deb  ataladi. 

---

105 
 
 
Vorsinkalar  devori  silindrsimon  bir  qavat  epiteliy  bilan  qoplangan.  Ichak 
vorsinkalarining  asosini  retikular  biriktiruvchi  tuzilma  tashkil  etadi,  bu  qismda 
leykotsitlar ko’p bo’ladi. 
                               
 
32-rasm. Ichakning ichki yuzasi
. 
 
Ichak  vorsinkalari  0,5-1,5  mm  uzunlikda  bo’lib,  limfa  qon  tomirlari  va 
nervlar bilan yaxshi ta’minlangan. U xar doim xarakatda bo’ladi. Parchalangan va 
erigan  xolga kelgan ovqat  moddalarining qon va limfaga  so’rilishida, vorsinkalar 
asosiy  organ  xisoblanadi.  Ularning  qisqarib  turishi  so’rilishni  kuchaytiradi.  Ichak 
vorsinkalari  o’n  ikki  barmoq  ichakda  juda  zich  joylashgan,  ya’ni  1  mm
2 
da  40 
donagacha, och va yonbosh ichaklarda siyrakroq bo’ladi. 
Ichakning  shilliq  qavatida  vorsinkalar  orasida  bo’rtiklar  bo’ladi.
 
Bu  qism 
ichak epiteliy xujayralarining ko’payuvchi va qayta tiklanuvchi qismi xisoblanadi. 
Ichakning  yuqori  o’n  ikki  barmoq  qismidagi  shilliq  qavatda  juda  ko’p  mayda 
Bruner bezlari, uning qolgan qismida liberkyun bezlari bor. Bu bezlar ichak shirasi 
va  shilliq  modda  ishlab  chiqaradi.  Ichak  devorining  barcha  qismida  limfa 
to’qimalari  tugun  hosil  qiladi.  Ular  yonbosh  ichakda  to’planib,  tugunchalarini 
hosil qiladi. Limfa va Peyner tugunchalari ximoya qilish vazifasini bajaradi.