Anatomiya fanidan amaliy mashg’ulotlar Tuzuvchi

Darsning maqsadi: Sempatik nerv tolalarining tuzilishini va vazifasini, joylash-gan o`rnini va markazlarini o’rganish.
Kerakli asboblar: tablica, mulyaj, maket, planshet, plakat, qog`oz, qalam, chizg`ich, o`chirg`ich.
Ishnig borishi: Dars davomida yangi mavzu plakat tablica va boshqarma ko’rgazma qurollari bilan talabalarga tushuntiriladi. Shunday qilib, talabalar vegetativ nerv sistemasi va uning bo`limlari haqida barcha ma’lumotlar bilan tanishib, o’zlariga bilim va ko’nikma hosil qildilar.
Ishni rasmiylashtirishga doir tavsiyalar. Mavzuga oid barcha rasmlarni chizib, nerv tolalari va nerv tugunlarini belgilang?


Amaliy № 24
Mavzu: Parasimpatik nerv tolalari va tugunlarini tuzilishi.
Nazariy tushuncha Vegitativ nerv sistemasining parasimpatik qismida ham markaziy va pereferik bo`limlar bor. Markaziy bo`lim o`rta miya, uzunchoq miyada va orqa miyaning sigmentlarida yotadigan parasimpatik yadrolardan iboratdir. Pereferik qism III, VII, IX, X juft bosh miya nervlari hamda chanoq nervlari tarkibiga kiradiga tugun va tolalardan tashqil topgan. Parasimpatik nerv sistemasi o`rta miyada III juft nervlarning harakatlantiruvchi yadrosi yonida Yakubovichning parasimpatik yadrosi yotadi. Bu yerda hujayralarning o’simtalari ko’zni xarakatlantiruvchi nerv tarkibiga kiradi.
Ko’z kosasida yotadigan kipriksimon tanada almashinib qo’shiladi va ko’z qorachigini toraytiradigan muskul bilan ko’zning kipriksimon muskulni innervatciya qiladi. Parasenpatik tolalar yuz nervi bilan uch shoxli nervning tarmoqlari tarkibida boradi va qanotsimon – tanglay chuqurchasida yotuvchi qanotsimon tanglay tugunida almashinib, ko’z yoshi bezi burun va og’iz bo`shliqlari shilliq pardasining bezlariga hamda jag osti va til osti bezlarining yonginasida joylashgan jag osti tugunida qo’shilib jag osti va til osti bezlariga yotadi.
Eng ko’p miqdordagi parasinpatik tolalar adashgan nerv tarkibiga o`tadi. Bu tolalar uning parasinpapik dorsal yadrosidan boshlanadi va bo`yin ko`krak bo`shlig’i organlarini innervaciya qiladi. Adashgan nervlarning tolalari ko`krak va qorin bo`sh-liqlari sinpatik chigallarga qo’ushiladi va ular bilan birga organlarga kiradi. Ko`krak qorin va chanoq bo`shliqlarida sinpatik va parasinpatik tolalar tarkibi jixatidan aralash bo`lib organlarini inervaciyalaydigan chigallarni hosil qilishda ishtirok etadi.