Anatomiya fanidan amaliy mashg’ulotlar Tuzuvchi

Ishni rasmiylashtirishga doir tavsiyalar: Ko`zning rasmini chizing va uning inson hayotida tutgan o`rnini yoriting.

Amaliy № 26

Mavzu: Ko’zning ko’rish o’tkirligini aniqlash.
Nazariy tushuncha. Ko’z soqqasi ko’z kosasida joylashgan bo’lib, 3 qavat parda va ular ichida joylashgan ko’zning nur sindiruvchi apparatidan iborat. 1) Ko`zning fibroz qavati ko’z soqqasining eng tashqi qavat pardasidan, ya'ni oq parda va shox pardadan tuzilgan. Oq parda to’qimadan iborat. Qovoqlar ochilganda oppoq bo’lib ko’rinadi. Shox parda oq pardaning old tomonida soat oynasida o’xshab joylashadi. Ko’z o’rta pardasi qon tomir va pigmentlarga boy parda bo’lib, bevosita oq parda ostida yotadi va 3 qismdan iborat: tomirli parda, kiprikli tana, rangdor parda. Tomirli parda to’r pardani qon bilan ta'minlaydi, suvsimon tiniq suyuqlik ajratadi. Kiprikli parda tomirli pardaning old shox pardasidan oq pardaga o’tish sohasidagi qalinlashgan qismi bo’lib, orqaga tomirli parda, oldinga rangdor parda bilan chegaralanadi.
Kiprikli tananing old qismida 70 ga yaqin uzunasiga qarab joylashgan burmalar mavjud, ularning har biri ichida 3 mm uzunlikdagi kiprikli o’simtalar ko’rinadi. O’simtalar asosan qon tomirlardan iborat, ular kiprikli tana tojlari deb ataladi. Rangdor tana tomirli pardaning old qismi bo’lib kipriksimon tanadan boshlanadi. Rangdor parda oldinda, qorachiq teshigida qorachiq esa oldinda, qorachiq qirasida tugaydi. To’r parda ko’z qirrasini eng ichki, uchinchi pardasi tashqi tomondan tomirli pardaga yopishgan bo’lsa, ichki tomondan shishasimon tanaga tegib turadi. To’r parda tashqi qavati pigmentlarga, ichki qavati nurlarni qabul qiluvchi nervlarga boy. To’r pardaning ko’rish qismi o’n qavatdan iborat bo’lib, ularning birida nerv hujayralarining tayoqcha va kolbachalari joylashgan.
Tayoqchalar oq–qora nurlarni qorong’i paytda qabul qiladi. Kolbachalar esa turli ranglarni ajratish xususiyatiga ega. To’r pardani ikkinchi va o’rta qavatlari katta nerv hujayralaridan tuzilgan bo’lib, u ko’rish nervini hosil qiladi. Ko’rish nervi so’rg’ichida kolbacha va tayoqchalar bo’lmasligi uni ko’r dog’ deyilishiga sabab bo’ladi.