Anatomiya fanidan amaliy mashg’ulotlar Tuzuvchi

Darsning maqsadi: Yurakning ichki va tashqi tuzilishi bilan tanishish. Hayvon yuragi misolida odam yuragi haqida aniq tushunchalar berish.
Kerakli asboblar: qora mol yoki yirik qo`y yuragi (qushxona boshqa joydan olinadi), taryelka, skal’pel’, pincet, qaychi, yurak muyaji. Labarotoriya darsida talaba-larga ho`l holatdagi priparatni ko`rsatish ko`zda tutilgan. Bundan maqsad talabalarda sut emizuvchi hayvon yuragi misolida odam yuragining to`rt kamerali tuzilishi, yurak klapinlarining roli, shakli bilan vazifasining birligi to`g`risida tasavur hosil qilishdan iboratdir (29-31-rasm).
Ishning borishi: Dastlab yurak mulyajiga qarab yurakning tashqi tuzilishi, bo`lmachalar va qorinchalari, yurakka qon olib keluvchi tomirlar o`rganiladi, keyin esa hayvon yuragi bevosita o`rganiladi. Bunda yurakning asosi va uchi, bo`lmachalari va qorinchalari ko`zdan kechiriladi. Yurak qorinchalari devorini barmoq bilan ush-lab ko`rib uning o`ng va chap qorinchalari aniqladi. Yurakning o`ng va chap bo`l-machalari ham ko`rinadi. Keyin aorta va kovak venalar, o`pka venalari va o`pka arteriyasi topiladi. Yurakning ichki tuzilishini ko`rsatish uchun uni bo`yiga qorinchalari ikkiga ajratib turuvchi to`siqqa nisbatan perpendiqulyar holda kesiladi.
Bunda pardasimon tabaqali va yarim oysimon klapanlar hamda ularning joylashishini ko`riladi.Kuzatish vaqtida odam yuragi ham sut emizuvchi hayvonlardagi kabi qonus shaklida bo`lib, muskulli qopchiqni eslatishi, yurak muskuli yaxlit to`siq orqali ikkiga o`ng va chap qismga bo`linganligi, har bir qism o`z nabatida bo`lmachalar va qorin-chalardan iboratligi, bo`lmachalar devori qorinchalarnikiga qaraganda yupqaligi chap qorinchaning devori o`ng qorin-chaniqiga qaraganda qalinligi, bu hol ularning bajaradigan vazifalariga bog`liqligi haqi-da xulosa chiqariladi. Shuningdek qonning bir yo`nalishda oqishi yurak klapinlarining harakati bilan ta’minlanishi o`qtiriladi. Talaba mavzu buyicha yurakning tuzilishi va ularni joylashishi bilishi kerak.
Ishni rasmiylashtirishga doir tavsiyalar: Yurakning ichki tuzilishini tushuntirib bering, pardasimon tabaqali va yarim oysimon klapinlar hamda ularni joylashishini rasmga qarab tuzuntiring?