Anatomiya 2014. indd

176-rasm. Limfa tomirlarning tuzilishi chizmasi:

1–limfa tomir; 2–klapan; 3–olib keluvchi

limfa tomirlar; 4–limfa tuguni; 5–olib ketuvchi

limfa tomirlar.

---

403

teliy hujayralaridan tuzilgan. Ular o‘zaro qo‘shilib, limfa tomirla-

rini hosil qiladi. Limfa tomirlari ichida klapanlari

 bo‘lib, limfani 

bir yo‘nalishda o‘tkazadi. Klapanlar joy lashgan joylarda limfa to-

mirlar toraygan bo‘ladi. (176-rasm) Limfa tomirlari joylashishiga 

qarab a’zo ichi va a’zo sirti tomirlariga bo‘linadi. A’zo ichi limfa 

tomirlari a’zolar devorida chigallar hosil qiladi. 

A’zo sirti limfa tomirlari a’zolardan regionar limfa tugunlari-

ga qarab yo‘nalib, olib keluvchi to mirlarni hosil qiladi. Bu tomir-

lar 2–4 bo‘ladi. Ular limfa tugunini qavariq tomoniga kelib, kap-

sulani teshib o‘tadi va lim fa tugunining limfoid to‘qimasiga quyi-

ladi. Limfa tuguni darvozasi dan chiqqan 1–2 olib ketuvchi to-

mirlar keyingi limfa tugunlariga y oki lim fa poyalariga yo‘naladi. 

A’zo sirti limfa tomirlari joylashishiga qarab chuqur (qon tomir 

va nervlar bilan yo‘naluvchi) va yuza

 (teri osti venalari va nervla-

ri bilan yo‘naluvchi) guruhlarga bo‘linadi. Tananing harakatchan 

sohalarida limfa tomirlari limfani beto‘xtov oqishini ta’minlov-

chi aylanma limfa yo‘llarini hosil qiladi.

Limfa tuguni a’zo va to‘qimalardan limfa poyalari va lim-

fa yo‘llariga kelayotgan limfa tomirlari yo‘lida joylashadi. Limfa 

tugunlari, odat da, ikki va undan ko‘p holatda guruh bo‘lib joy-

lashadi. Lim fa tugunlari (177-rasm) oval, yumaloq, loviyasimon, 

bo‘laklarga bo‘lingan shakllarda uchraydi. Ularning uzunligi 10–

20 mm bo‘lib, umumiy og‘irligi 500–1000 g yoki tana og‘irligi-

ning 1 %ini tashkil qiladi. Limfa tugunining botiq tomonida dar-

vozasi bo‘lib, unga arteriya va nervlar kiradi, vena va olib ketuv-

chi limfa tomirlari chiqadi. Tugunning qavariq tomonidan esa 

olib keluvchi limfa tomirlari kiradi. Limfa tugunini o‘ragan bi-

riktiruvchi to‘qimali kapsuladan uning darvozasi sohasida tugun 

ichiga to‘siqlar kirib, uni bo‘laklarga bo‘ladi. Limfa tuguni pa-

renximasi po‘stloq va mag‘iz moddalarga bo‘linadi. Po‘stloq qis-

mi kapsulaga yaqin joylashib, tugunning periferik qismini egal-

laydi. Unda o‘lchamlari 0,5–1 mm bo‘lgan lim foid tugunchalar 

bo‘lib, ularda B-limfositlar to‘plangan.

Limfoid tugunchalardan ichkarida mag‘iz qismi chegarasida 

joylashgan limfoid to‘qima qatlami  timusga bog‘liq bo‘lgan pa-