Anatomiya 2014. indd

Proliferatsiya

Yallig‘lanish o‘chog‘ida hujayralarning ko‘payishi alteratsita 

va ekssudatsiya bilan deyarli bir vaqtda kuzatiladi. Yuqorida ay-

tib o‘tilgandek, hujayralar parchalanganda va moddalar almashi-

nuvi bu zilganda hosil bo‘ladigan ba’zi moddalar hujayralarning 

ko‘payi shini rag‘batlantiradi. Proliferatsiya hodisasi asosan qon 

va limfa to mirlari hamda kapillyarlarni qoplab turadigan endote-

liy hujayralari ga, adventitsial va retikulyar hujayralarga tegishli-

dir. Yallig‘lanish vaqtida bu hujayralar bo‘kib, yumaloq shaklga 

kiradi va ko‘payadi. Bunda ular harakatchan bo‘lib qoladi. To‘qi-

ma hujayralaridan paydo bo‘lgan adashgan hujayralar, leykosit-

lar kabi, fagositoz xususiyatiga ega. Shu xususiyati tufayli ularni 

---

46

makro faglar yoki gistiositlar deb ataladi. Shunday qilib, fagosi-

tozlarning bir qismi emirgatsiya mahsulotlari bo‘lmay, balki o‘z 

joyida hosil bo‘ladi.

Yallig‘lanish vaqtida biriktiruvchi to‘qima hujayralari ham 

ko‘ payadi, ammo fagositozda qatnashmaydi. Ularning ko‘payishi 

biriktiruvchi tolali tarkibning hosil bo‘lishi bilan birga bora-

di. Bularning hammasi tomirlarning o‘sishi bilan birgalikda 

yallig‘lanish dan so‘ng yuz beruvchi to‘qimalarning tiklanish ja-

rayoni, ya’ni regeneratsiyaning asosini tashkil qiladi. Yangidan 

hosil bo‘lgan yosh, tomir larga boy granulyatsion to‘qima o‘sa bo-

rib, asta-sekin yallig‘lanish o‘chog‘i bilan sog‘lom to‘qima o‘rta-

sida to‘siq hosil qiladi, so‘ngra o‘lgan to‘qima o‘rnini egallab, 

hosil bo‘lgan kamchilikni to‘ldiradi. Yallig‘lanish vaqtida mazkur 

to‘qimaning spetsifik hujayra elementlari ko‘payishini ham kuza-

tish mumkin. Ammo bu ikkinchi darajali ahamiyatga ega.