Anatomiya 2014. indd



Download 4,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet29/731
Sana21.09.2021
Hajmi4,54 Mb.
#180860
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   731
Bog'liq
anatomiya fiziologiya va patologiya

YALLIG‘LANISH

Yallig‘lanish haqida umumiy ma’lumot

Yallig‘lanish – organizmning to‘qimalarda kasallik tug‘diruvchi 

ta’sirotlar ta’siriga javoban vujudga keladigan reaksiyalaridan biri.

Yallig‘lanish hamma vaqt kasallik tug‘diruvchi agent ta’sir 

etgan joyda hosil bo‘ladigan mahalliy reaksiyadir. Bu murak-

kab reflektor reaksiya bo‘lib, unda to‘qimalarning shikastlanishi, 

moddalar almashinuvining buzilishi, giperimiya va qon hujayra-

larining tomirdan chiqishi, shish ko‘rinishidagi tomirlar reaksiya-

si, fagositoz, yallig‘lanish o‘chog‘ini sog‘lom to‘qimadan chega-

ralab turadigan biriktiruvchi to‘qima hujayralarining ko‘payishi 

yuz beradi. Bu o‘zgarishlar yallig‘lanish jarayonining turli shakl-

larida bir xilda ifodalanmasligi mumkin. Bir xil shakl lar da to‘qi-

malarning kuchli shikastlanishi yuz berishi, ekssudatsiya va proli-

feratsiya kuchsiz ifodalangan, boshqalarida esa bu jarayonlar nis-

bati bosh qacharoq bo‘lishi mumkin.

Yallig‘lanishga to‘qimalarning shikastlanishi bilan o‘tadigan 

patologik jarayon sifatida emas, balki to‘qimalarning tiklanishi-

ga olib keladigan hamda organizmning sog‘ayishiga imkon beradi-

gan kim yoviy reaksiya sifatida qaraladi. Boshqacha aytganda bu-

ni shunday ifodalash mum kin: yallig‘lanish kimyoviy reaksiyadir, 

ammo orga nizm uchun zararli mohiyatga ega bo‘lib, o‘zining ak-

siga o‘tib ketishi mumkin.

Yallig‘lanish ko‘pchilik kasalliklar uchun xarakterlidir va 

uning joylashish o‘chog‘i yoki jarayonning xususiyatlari turli ka-

salliklarning xarakterli belgilarini belgilab beradi. Yallig‘lanishda 

kuzatiladigan o‘zgarishlar aniq klinik belgilarni paydo qiladi: qi-

zarish, bo‘rtish, haroratning ko‘tarilishi, og‘riq va funksiyaning 

buzilishi.

Yallig‘lanishni keltirib chiqaradigan sabablar juda xilma-xildir. 

Bularga organizmga tashqaridan tushuvchi infeksion agentlar–pa-

togen mik roorganizmlar, ularning toksinlari, parazit hayvonlar va 

ular ajratadigan moddalar, turli fizikaviy hamda kimyoviy ta’si-

rotlar, shuningdek, orga nizmning o‘zida hosil bo‘ladigan zarar-

li moddalar kiradi. Ammo yallig‘lanishning turli turlarida uning 

hosil bo‘lishi, xarakteri, kechishi va oqibati uchun organizmning 

reaktivligi yetakchi ahamiyatga ega.




43

Organizmning sezuvchanligi yuqori bo‘lganida kuzatiladigan 

jadal boruvchi yallig‘lanish reaksiyalari giperergik, kuchsiz reak-

tivlikda ro‘y beradigan reaksiyalar anergik, gipoergik reaksiyalar 

deb ataladi. Yallig‘lanishning kuchsiz bo‘lishi yoki reaksiyalar-

ning butunlay bo‘lmasligi bilan xarakterlanadigan anergetik ho-

lat ikki xil kelib chiqadi. Anergiya ba’zan organizmda mazkur 

agent ga nisbatan immunitet borligiga bog‘liq bo‘ladi. Boshqa ho-

latlarda esa u organizm reaktivlik qobilyatini butunlay tushib ke-

tishi oqibati hisoblanadi. Normergik yallig‘lanish reaksiyasi orga-

nizmda oldindan sensibilizatsiya bo‘lmay turib yuz beradi: bu – 

organizm ning odatdagi reaksiyasidir.

Allergik yallig‘lanishlarning asosiy xususiyati shundan iborat-

ki, reaksiya o‘z surati va jadalligi bilan na o‘zi paydo bo‘lgan sha-

roitga to‘g‘ri keladi, balki u organizmning ma’lum ta’sirlarga bo‘l-

gan sezuv chanligiga bog‘liqdir.




Download 4,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   731




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish