Anatomiya 2014. indd

Dum umurtqalari (vertebra coccygeae) 4–5 ta bo‘lib, odamda 

qoldiq

  umurtqalar hisoblanadi; ular katta odamda suyaklanib 

uchburchak shaklidagi dum suyagini vujudga keltiradi. U oldin-

ga qarab bukilgan bo‘lib, asosi yuqoriga, uchi esa pastga qara-

gan. I dum umurt qasida dum g‘aza suyagi bilan bo‘g‘im hosil qi-

ladigan uncha katta bo‘lmagan tanadan tashqari dum suyagining 

shoxi ham bor.

Ko‘krak qafasi suyaklari 12 juft qovurg‘a va to‘sh suyagidan 

iborat.

Qovurg‘alar (costae)  12 juft bo‘lib, orqa tomondan ko‘krak 

umurt   qalarining tanasiga birikadi (31-rasm). Har qaysi qovurg‘a 

ikki qismdan iborat. Uning orqa uzun qismi suyakdan,

  oldingi 

qisqa qismi tog‘aydan

 tuzilgan. Yetti juft (I–VII) yuqoridagi qo-

vurg‘alar tog‘ay qismlari bilan to‘sh suyagiga birikadi va chin qo-

vurg‘alar deb ataladi.

VIII–X juft qovurg‘alar tog‘ayi to‘sh suyagiga yetib bormay, 

yettinchi qovurg‘a tog‘ayiga birikkani uchun soxta qovurg‘alar

 

deyi ladi.

XI–XII juft qovurg‘alar tog‘ayi qisqa bo‘lib, hech qayerga bi-

rikmay qorin mushaklari orasida erkin joylashadi va yetim qo-

vurg‘alar deb ataladi. Har bir qovurg‘aning orqa uchida qovurg‘a