Anatomiya 2014. indd

Nerv tizimi patologiyasi

Nerv tizimi kasalliklaridan eng ko‘p meningit va ensefalit uch-

raydi.

Meningit yuqumli kasalliklarini (gripp, pnevmoniya, sil) yoki 

(ko‘z, quloq, burun) yiringli kasalliklari oqibati bo‘lishi mumkin. 

Ayrim hollarda mustaqil kasallik ko‘rinishida yuzaga chiqadi.

---

465

Kechishi bo‘yicha meningit: o‘tkir, o‘rtacha o‘tkir, surunkali 

bo‘ ladi. O‘tkir meningit, o‘z navbatida, seroz va yiringli kechadi. 

Me ningit da miya pardalari shishib, qalinlashib, tomirlari qonga 

to‘ lishib qoladi. Miya pardalarini ta’sirlanish belgilaridan tashqa-

ri, yana umummiya simptomlari, parez va paralichlar, sezgi buzi-

lishlari kelib chiqadi, miya pardalari yopishishi tufayli, likvorodi-

namika buziladi. Yiringli meningit da miya pardalari qalinlashib, 

xiralashib, qonga to‘lishib qoladi, miya yuza sida yiring to‘plana-

di. Vaqtida davolansa, bemor sog‘ayib ketadi, og‘ir hollarda aqli 

zaif bo‘lib qoladi yoki o‘lim bilan tugallanadi.

Ensefalit – miya to‘qimasining yallig‘lanishi. Kasallik o‘tkir 

va surunkali kechadi. Ensefalitni viruslar, rikketsiyalar, ensefa-

lit kanasi, bakteriyalar keltirib chiqaradi. Yana yuqumli, allergik, 

toksik kasalliklar oqibati bo‘lishi mumkin.

Kanalar chaqqanida virus qonga tushadi, so‘ngra parenxi-

matoz a’zolarga, bosh miyaga o‘tadi. Virus neyrotrop xususiyat-

ga ega bo‘l ganligi uchun miyaning asab hujayralarini shikastlay-

di. Ularda distrofik, nekrobiotik, nekrotik jarayonlar kuzatila-

di, miya to‘qimasi halokatga uchraydi. Uni o‘rnida biriktiruvchi 

to‘qima o‘sib ketadi. Yosh bolalarda emlashdan so‘ng allergik en-

sefalitlar ham bo‘lishi mumkin.

Ensefalit kamdan kam surunkali kechadi. Ensefalitni boshdan 

kechirganlarda asab faoliyati buzilib – sezgi, harakatda o‘zgarishlar 

kuzatiladi. O‘gir hollarda bemor komaga tushib, o‘lim yuz beradi.