Anatomiya 2014. indd

 kirib, bez to‘qimasini o‘lchamla-

ri 1–10 mm bo‘lgan bez bo‘laklariga

  ajratadi. Bez parenxima-

si bo‘laklar chekkasida joylashgan to‘q rangli po‘stloq modda va 

bo‘lak markazida joylashgan och rangli mag‘iz moddadan ibo-

rat. Mag‘iz qismida timus (gassal) tanacha-

lari bor. Po‘stloq va mag‘iz modda o‘rtasi-

dagi chegara har doim aniq emas.

148-rasm. Ayrisimon bez:

1–ayrisimon bezning o‘ng va chap bo‘laklari;

2–ichki ko‘krak arteriyasi va venasi; 3–perikard; 

4–chap o‘pka; 5–chap yelka-bosh venasi.

---

330

Yangi tug‘ilgan chaqaloqda bez og‘irligi nisbatan katta bo‘lib, 

o‘rtacha 13,3 g bo‘ladi. Bola hayotining birinchi uch yilida ayri-

simon bez juda tez o‘sadi. Keyingi davrlarda uning o‘sishi bir te-

kis bo‘lib, balog‘at dav rida eng katta og‘irlikka (37 g) ega bo‘ladi. 

Balog‘at dav ridan so‘ng ayrisimon bez og‘irligi kamaya boradi va 

70–75 yoshlarda 6 g bo‘ladi.

Ayrisimon bez yoshga qarab o‘zgargan vaqtda butunlay yo‘qo-

lib ketmay, to‘sh suyagi orqasida yog‘ to‘qimasi bilan o‘ral gan 

bez orolchalari shaklida qoladi.

Mabodo bolada bez erta yo‘qola boshlasa, bolaning psixikasi va 

taroqqiyoti buzilib, miasteniya va ataksiya belgilari paydo bo‘ladi.

Agar bez kattalashib ketsa, limfa tugunlari ham kattalashib, 

bolada immunitet pasayadi, jinsiy taroqqiyoti sekinlashadi. Un-

da ayri simon bez yaxshi taroqqiy etmagan bo‘lsa, limfopeniya 

bo‘lib, immun tanalarni hosil bo‘lishi kamayadi. Chaqaloqlarda 

bezning kattalashuvi – timomegaliya, oxirgi yillarda ko‘p uchray-

di. Bunda chaqaloqlar tez o‘sib yetiladi, gavda og‘irligi normadan 

oshib ketadi. Lekin bola bo‘sh, xomsemiz bo‘lib qoladi. Boshi-

ni ushlay olmaydi, oyoqqa tayanmaydi, o‘tira olmaydi, kasallikga 

beriluvchan bo‘lib qoladi, arzimagan shomollashdan o‘lib qoladi. 

Bunday bolalarga uch yoshgacha emlamalar ham qilinmaydi.