Анатом- меш

Qalqonsimon bez oldi bezi.
Bu bez ikki juft bo`lib qalqonsimon bezning 
orqa yuzasiga yopishib turadi. Har birining vazni taxminan 0,1 g. Ularning ajratgan 
gormoni paratgormonlar deyiladi. Paratgormonlarning asosiy xususiyati qon 
zardobida moddasini ma'lum miqdorda saqlashdir. 
Gormon kam ishlab chiqarilsa, nerv – muskul sistemasining 
qo`zlauvchanligi ortib, odamning qovoqlari, lablari pirpirab uchadi, qo`llari 
qaltiraydi. Gormon juda kamaysa suyaklar yumshab, mo`rtlashib tez sinuvchi 
bo`lib qoladi. Qalqon oldi bezlarining funktsiyasi ortib, paratgormon ko`p ishlab 
chiqilsa nerv-muskul sistemasining qo`zgaluvchanligi pasayib, tana muskullari 
bo`shashib qoladi, tez charchaydi, umumiy xolsizlanadi. 
Ayrisimon bez 
– (timus) bu bez to`sh suyagining orqa qismida joylashagn. 
Uning vazni yangi tug`ilgan bolada 12 g bo`lib, to balog`atga etish davrigacha 14-15 
yoshgacha kattalashib 30-40 g gacha etadi. So`ngra bezning hajmi asta sekin 
kichiklashib yog`` moddasiga aylanadi. 25 yoshda bezning og`irligi 25 g gchach 
kamayadi. 60 yoshda 15 g, 70 yoshda 6 g bo`ladi. Ayrisimon bez timozin gormonini 
ishlab chiqaradi. U bolalarning o`sishiga ijobiy ta'sir etadi va jinsiy bezlar 
funktsiyasini susaytirib bolada baldog`atga etishni susaytiradi. Ekspremental 
tekshirishlar natijasida bu bez organizmning immunitet xususiyatiga ta'sir etishi 
aniqlangan. Qizil ilikdan hosil bo`ladigan limfotsitlar ayrisimon bezdan o`tgandan 
keyingina himoya qilish qobiliyatiga ega bo`lar ekan. Ayrisimon bez gormoni 
timozin faqat limfotsitlarni aktivlashtirmasdan, balki organizmda uglevod va 
kaltsiy almashinuvida, nervdan muskullarga ta'sir o`tishini nazorat qilishda ham

---

49
ishtirok etadi. Timus bezi olib tashlanganda mineral tuzlar almashinuvi buziladi. 
Muskullar bo`shashib kuchsizlanadi.