Analitik, fizik-kolloid va biologik kimyo

Guruh reagentining ta’siri Uchinchi guruh kationlari ammoniyli (NH₄Cl+ NH₄OH) buffer aralashma ishtirokida pH=9 bo’lganda, 60-90⁰ C gacha qizdirib turib guruh reagenti ammoniy sulfid (NH₄)₂S ta’sirida cho’ktiriladi. Uchinchi guruh kationlaridan Al³⁺ va Cr³⁺ gidroksid holida, qolganlari esa sulfidlar holida cho’kmaga tushadi Birinchi va ikkinchi guruh kationlari ortiqcha (NH₄)₂S va boshqa ammoniy birikmalari bilan birga eritmada qoladi.

Guruh reagentining ayrim kationlarga ta’sirini ko’rib chiqaylik.

Probirkalarga temir (II), temir (III), marganes, rux, nikel va kobalt tuzlari eritmasidan 2 tomchidan soling va ularga 2-3 tomchidan NH₄OH, NH₄Cl va (NH₄)₂S eritmalaridan qo’shing. Bunda ularning sulfidlari cho’kmaga tushadi.

Fe²⁺ + S^2- =FeS

2Fe³⁺ + 3S^2- =Fe₂S₃

Mn²⁺ + S^2- = MnS

Zn²⁺ + S^2- = ZnS

Co^2- + S^2- = CoS

Ni²⁺ + S^2- = NiS

FeS, Fe₂S₃, CoS va NiS cho’kmalari qora rangli, MnS esa sarg’ish-badan rang va ZnS oq rangli, NiS va CoS dan tashqari uchinchi guruhning hamma sulfidlari suyultirilgan HCl va H₂SO₄ da erib, gaz holatdagi H₂S ajratib chiqaradi

FeS+ 2HCl= FeCl₂+ H₂S

FeS + 2H⁺= Fe²⁺ + H₂S

Fe₂S₃ eriganda Fe³⁺ ioni ajralib chiqayotgan vodorod sulfid ta’sirida Fe²⁺ ioniga qaytariladi, bunda oltingugurtning oq loyqasi hosil bo’ladi.

Fe₂S₃+ 4HCl= 2FeCl₂+↓S+ 2H₂S

Fe₂S₃ + 4H⁺= 2Fe²⁺ + ↓S +2H₂S

NiS va CoS larni faqat kislota bilangina emas, balki oksidlovchi ta’sir ettirib eritish mumkin. Masalan vodorod peroksid ta’sirida qizdirib turib eritish mumkin.

NiS+2HCl+H₂O₂NiCl₂+2H₂O₂+S

NiS+2H⁺+H₂O₂ Ni²⁺ +2H⁺+S

CoS+2HCl+H₂O₂ =CoCl₂+2H₂O₂+S

CoS+2H⁺+H₂O₂ Co²⁺ +2H₂O +S

CoS va NiS sulfidlarini zar suvi (1 hajm konsentrlangan HNO₃ va 3 hajm konsentrlangan HCl aralashmasi) bilan qizdirib ham eritish munkin. Alyuminiy va xrom tuzlari eritmasiga (NH₄)₂S ta’sir ettirilganda Al(OH)₃ (oq rangli) va Cr(OH)₃ (kulrang -binafsha) gidroksidlari cho’kmaga tushadi

Al₂(SO₄) ₃+ 3(NH₄)₂S+6H₂O=↓Al(OH)₃+3(NH₄)₂SO₄+3H₂S↑

2Al³⁺+ 3S+6H₂O=↓Al(OH)₃+3H₂S↑

CrCl₃+3(NH₄)₂S+3H₂O=↓Cr(OH)₃+3NH₄Cl+3H₂S↑

Cr³⁺+3S^2-+3H₂O=↓Cr(OH)₃+3H₂S↑

Hosil bo’lgan cho’kmalar kislota va ishqorlarda eriydi

Al(OH)₃+3HCl=AlCl₃+3H₂O

Al(OH)₃+3H⁺=Al³⁺+3H₂O

Al(OH)₃+NaOH=NaAlO₂+2H₂O

Al(OH)₃+OH^-=AlO₂^-+2H₂O

4-jadval

Uchinchi analitik guruh kationlariga xos bo’lgan xususiy reaksiyalar

№