Analitik, fizik-kolloid va biologik kimyo

13-LABORATORIYA ISHI

ADSORBSIYA. PISTA KO‘MIR SIRTIGA SIRKA KISLOTANI YUTILISHINI O‘RGANISH.

Ishning maqsadi: Suyuqlik yoki qattiq jism sirtiga boshqa moddolarning yutilishini amalda o‘rganish.

Kerakli asbob va reaktivlar:

1. 
   4 dona konus shaklidagi 100 ml xajmli kolbalar;
   
2. 
   5 dona 100 ml xajmli stakanlar;
   
3. 
   Byuretka maxkamlangan shtativ;
   
4. 
   Bir donadan 10 ml va 25 ml xajmli byuretkalar;
   
5. 
   SHisha voronka 5 dona ;
   
6. 
   Filtr qog‘ozlar;
   
7. 
   0,025 n 0,05 n 0.1 n va 0.2n SN₃SOON 0.1 n NaOH, fenolftalein, faollangan ko‘mir
   

Ish tartibi:

Sirka kislotasining faollangan ko‘mir tomonidan adsorbsiyasini o‘rganish uchun kislotaning adsorbsiyagacha va adsorbsiyadan keyingi konsentratsiyalari aniqlanadi. Buning uchun to‘rtta raqamlangan quruq va toza kolbachalarga 2 grammdan faollangan ko‘mir solinadi va kolbaga 1 jadvalda ko‘rsatilgan konsentratsiyadagi sirka kislota eritmalaridan, kolbachalarning tartib raqami asosida, byuretka yordamida 2.5 ml dan solinadi. Kolbachalarni probka bilan berkitilib 25 30 minut davomida vaqti vaqti bilan chayqatib turiladi. SHu vaqt ichida sirka kislotaning adsorbsiyasi tugaydi. Sirka kislota eritmalarining dastlabki konsentratsiyasi S₀ aniqlanadi. Buning uchun boshqa to‘rtta raqamlangan kolbachalarga jadvalda ko‘rsatilgan konsentratsiyali sirka kislota eritmalaridan byuretka yordamida 10 ml dan solinadi va xar bir kolbaga 2 tomchidan fenolftalein eritmasidan tomiziladi. So‘ngra byuretkaga 0.1 n NaOH eritmasini quyib, kolbachalardagi sirka kislota eritmasi titrlanadi. Titrlash eritma rangi och pushti rangga kirguncha davom ettiriladi. Titrlash uchun sarflangan 0.1 n NaOH eritmasining xajmi 10 ga ko‘paytirilib jadvaldagi S₀ ustuniga yozib boriladi. Bunda eritma konsentratsiyasi 100 ml sirka kislota eritmasiga to‘g‘ri kelgan 0.1 n NaOH ning ml xisobida ifodalanadi.

Kolbachalar raqami	Eritma normal konsentratsiyasi	100 ml eritma to‘g‘ri kelgan 0,1 n NaOH ning ml miqdori			x	lgx	lgC
		S0	S	S0-C
1	0,025
2	0,05
3	0,10
4	0,20

Titrlangan eritmalar to‘kib tashlanib, kolbachalar suv bilan yuviladi va ulardan foydalangan xolda faollangan ko‘mir bo‘lgan sirka kislotasi eritmasi filtrlanadi. Filtrlash birinchi kolbadagi eritma birinchi kolbachaga va xokazo tartibda olib boriladi. Ko‘mirli kolbachalar yuvilib, bu kolbachalarga filtratdan tomizgich bilan 10 ml dan olinadi va fenolftalein indikatori tomizilib, 0.1 n NaOH eritmasi bilan titrlanadi. Titrlash natijasida sirka kislotaning muvozanatdagi konsentratsiyasi S aniqlanadi. Bunda xam sarflangan ishqor eritmasi 100 ml eritmaga xisoblanadi va jadvaldagi S ustunga yozib boriladi. Adsorbsiyalangan sirka kislotaning miqdorini aniq bilish maqsadida S ni aniqlash ikki marta amalga oshiriladi. Buning uchun filtratdan yana 10 ml olinib, 0.1 n NaOH bilan titrlanadi. Tajribada topilgan S₀ va S lardan foydalanib, faollangan ko‘mir bilan adsorbsiyalangan sirka kislota miqdori S₀ va S farqi aniqlanadi va jadvalga yoziladi.

Shu bilan tajriba tugaydi va kolbachalarni yuvib qo‘yiladi. Faollangan ko‘mirda adsorbsiyalangan sirka kislota miqdori (x) quyidagi formula bilan xisoblanadi

x =V(C₀-C)/100*m=a*Cⁿ

Bu erda : V- adsorsiya uchun olingan sirka kislota eritmasining xajmi, ml

C₀- sirka kislotaning boshlang‘ich konsentratsiyasi

C- sirka kislotaning muvozanat xolatdagi konsentratsiyasi

m- adsorbent (faollangan ko‘mir) massasi, gr

n- xarorat va adsorbent tabitiga bog‘liq bo‘lgan 0.2 dan 0.6 gacha qiymatga teng bo‘lgan o‘zgarmas son

1. 
   xarorat va adsorbent tabiatiga bog‘liq bo‘lgan o‘zgarmas son bo‘lib, uning qiymati muvozanat xolat konsentratsiyasi birga teng bo‘lganda x ga teng bo‘ladi.
   

Millimetr qog‘ozida adsorbsiya izotermasi chiziladi. Buning uchun absissa o‘qiga muvozanat konsentratsiyasi ordinata o‘qiga adsorbsiyalangan modda miqdori (S₀-C) qo‘yiladi .