Analitik, fizik-kolloid va biologik kimyo

10.3.Kimyoviy muvozanat.

Kimyoviy reaktsiya natijasida dastlabki moddalarning ma’lum bir mollar soni reaktsiya mahsulotlarining ma’lum bir mollari soniga aylanishi bilan sodir bo’ladi. Vaqt o’tishi bilan reaktsiya mahsulotlari mollari soni bilan, reaktsiya uchun olingan moddalarning mollari soni bir-biriga teng bo’lib qoladi. Demak, ma’lum vaqtdan boshlab hamma moddalarning kontsentratsiyalari doimiy bo’lib qoladi. Umumiy holda qaytar reaktsiyani ko’raylik:

aA + bB +... cC + dD +...

Reaktsiyaning boshlanishida dastlabki moddalar kontsentratsiyalari maksimal, reaktsiya mahsulotlari kontsentratsiyalari juda kichik, shu sababli to’g’ri reaktsiya tezligi, teskari reaktsiya tezligidan ancha katta, ammo vaqt o’tishi bilan dastlabki moddalar kontsentratsiyalari C[A] va C[B] kamayib boradi, reaktsiya mahsulotlari kontsentratsiyalari C[C] va C[D] ortib boradi.

Kinetikaning asosiy qonuniga muvofiq to’g’ri va teskari reaktsiya tezliklari kinetik tenglamasi quyidagicha ifodalanadi.

V_tugri= (1)

V_teskari= (2)

Ma’lum vaqtdan keyin to’g’ri va teskari reaktsiyalar tezliklari tenglashadi: