"Amirxoniya" ma'rifat fondi Ildus Amirxon Tatar hayoti (huquqiy o'zgarishlar) Qozon-Naberejnye Chelni, 1997 yil

4.2. Мәхәлләнең оешу формасы
Мәхәллә бүгенге яшәеш шартларында өч төрле формада оеша ала:
- өй-фатиралаш мәхәллә. Милләткатнаш җирлек шартларында оеша. Бигрәк тә шәһәр шартларында, татар сибелеп яшәгән җирләрдә;
- җирле мәхәллә. Нигездә, татарлар оешып-тупланып яшәгән җирлектә оеша. Бигрәк тә авыл шартларында;
- яңа мәхәллә. Бүленеп алынган җирдә яңабаштан төзелә. Асылда татар бистәләре буларак барлыкка килә.
4.3. Мәхәлләнең төзелеш структурасы
Мәхаллә составында түбәндәге оешмалар хасил була ала:
- мәхәллә мәчете;
- мәхәллә мәктәбе (мәдрәсәсе);
- эшмәкәрләр ширкәте;
- тыйбханә;
- китапханә;
- мәдәният йорты;
- хокукханә (юридик консультация);
- аш-су йорты;
- көнкүреш хезмәте күрсәтү йорты;
- сәүдә йорты;
- казна йорты;
- каравыл йорты.
4.4. Мәхәлләне оештыру
4.4.1. Мәхәлләне оештыручылар:
- мәхәллә шурасы;
- җирле мәгариф идарәсе;
- җирле хакимият идарәсе;
- җирле диния идарәсе.
4.4.2. Оештыручыларның вазыйфалары:
Мәхәллә шурасы вазыйфалары:
- мәхәлләне гамәлгә кую эшләрен алып бару;
- мәхәлләнең нигезнамәсен эшләү;
- мәхәллә мәктәбенең (мәдрәсәсенең) нигезнамәсен эшләү;
- мөгаллимнәр һәм тәрбиячеләр туплау;
- шәкертләр туплау;
- мәхәллә башын, мәхәллә имамын, мәхәллә мөдәрисен, мәхәллә табибын һәм мәхәллә казыен билгеләү.
Җирле мәгариф идарәсе вазыйфалары:
- мәхәллә мәктәбенә (мәдрәсәсенә) лицензия алуда булышу;
- мәктәп (мәдрәсәнең) уку-укыту планнарының дәүләт белем стандартларына кергән өлешен раслау;
- мәктәп (мәдрәсәнең) укыту-тәрбия программаларының дәүләт белем стандартларына кергән өлешен раслау;
- дәүләт белем стандартларына кергән фәннәрнең укытылыш сыйфатына күзәтчелек итү;
- мәктәп (мәдрәсә) белән дәүләт уку йортлары арасында хокуки һәм методик элемтәләр ураштыру;
- мәктәп (мәдрәсәне) дәүләт белем сертификатлары белән тәэмин итү;
- мәктәп (мәдрәсәгә) методик ярдәм күрсәтү;
- дәүләт белем стандартлары буенча укытыла торган фәннәр өчен түләү.
Җирле хакимият вазыйфалары:
- мәхәлләнең чикләрен билгеләү, җир бүлеп бирү, рәсми рәвештә теркәү;
- мәхәлләне оештыруга, төзелеш алып баруга ярдәм һәм теләктәшлек күрсәтү;
- мәхәллә әгъзаләренең йорт-җирләрен теркәү, аларны хокуки яктан рәсмиләштерү;
- салымнарга ташламалар ясау;
- мәхәллә җитәкчеләрен рәсми структураларда теркәү һәм аларны хокукый тану.
Җирле диния идарәсе вазыйфалары:
- мәхәллә имамына таныклык алуда булышу;
- дини уку-укыту планнарын раслау;
- дини укыту-тәрбия программаларын раслау;
- дини укыту-тәрбия бирә торган фәннәрнең укытылыш сыйфатына күзәтчелек итү;
- дини белем сертификатлары белән тәэмин итү;
- дини укыту-тәрбия әсбаплары белән ярдәм итү.