Ҳamid Шоdiev, Иbроҳim Ҳabibуllaev

15.8. Moliya schyoti 
 
Yuqorida keltirilgan schyotlarda iqtisodiyot sektorlari o‘rtasidagi iqtisodiy 
ishlab chiqarish va qayta taqsimlash operatsiyalari natijasida daromadlarni hosil 
bo‘lishi va ularni ishlatilishi jarayonlari qayd etilgan. Bu operatsiyalarni hisobga 
olishda tovar va xizmatlarga egalik huquqining o‘zgarishi vaqti asos qilib olingan. 
Tovar va xizmatlar uchun to‘lanishi lozim bo‘lgan pul hisob-kitoblari qachon va 
kim tomonidan to‘langanligi e’tiborga olinmaydi. Yani sodir bo‘lgan iqtisodiy 
operatsiyalarning moliyaviy jihatlari yuqorida keltirilgan schyotlarda o‘z ifodasini 
topmagan. Iqtisodiyot sektorlarining moliyaviy holatlarining o‘zgarishi 
moliya 
schyotida
o‘z aksini topadi. 
Moliya schyotini barcha iqtisodiyot sektorlari, tarmoqlari va yirik korxonalar 
uchun tuzishni tavsiya etamiz. Chunki, bu schyot ko‘rsatkichlari xar bir birlikning 
moliyaviy aktivlarida va passiv(majburiyat)larida iqtisodiy operatsiyalar natijasida 
sodir bo‘lgan o‘zgarishlarni ifoda etadi. Bu ma’lumotlar mikro va makro 
darajadagi iqtisodiy tahlil uchun katta ahamiyat kasb etadi. 
Schyotni tuzishda moliyaviy aktivlar (passivlar) tasnifidan foydalanish 
tavsiya 
etiladi. 
Schyotning 
“resurs” 
tarafida 
birlikning 
moliyaviy 
majburiyatlaridagi o‘zgarishlar qayd etiladi. Schyotning “ishlatilishi” qismida 
birlikning moliya aktivlaridagi o‘zgarishlar qayd etiladi. Bu schyotni tuzishdan 
ko‘zlangan maqsad, iqtisodiyot sektorlarining o‘zaro iqtisodiy operatsiyalari 
natijasida ularning hisobot davrida moliya aktivlari va majburiyatlari qiymatining 
qancha miqdorga ko‘payganligini yoki kamayganligini hisobga olishdir.
 
Iqtisodiyot sektorlari va mamlakat miqyosida moliya schyotini quyidagi 
keltirilgan sxemalarda tuzish tavsiya etiladi.

---

402 
Iqtisodiyot sektorlari moliya schyotini tuzish sxemasi 
Ishlatilishi 
Resurslar