Ҳamid Шоdiev, Иbроҳim Ҳabibуllaev

 
deb 
ataladi
.

---

399 
Uy xo‘jaliklarining 
haqiqiy pirovard iste’moli
ularning o‘z mablag‘lariga va 
joriy transfertlar sifatida olgan tovar va xizmatlar miqdoridan hamda davlat 
boshqaruv idoralari va uy xo‘jaligiga xizmat ko‘rsatuvchi notijorat tashkilotlar 
sektorlaridan natura holatida olgan sotsial transfertlar yig‘indisidan iborat bo‘ladi. 
Davlat boshqaruv idoralari sektorining 
haqiqiy pirovard iste’mol
ko‘rsatkichi 
davlat tomonidan mamlakat aholisiga ko‘rsatilgan kollektiv xizmatlar ko‘lamini 
ifodalaydi. 
15.7. Kapital xarajatlar schyoti 
Bu schyotda mamlakat miqyosida va iqtisodiyot sektorlari o‘rtasida kapital 
xarajatlarning manbalari va ularning qanday kapital xarajatlar turlariga ishlatilishi 
jarayonlari yozib boriladi.
Mamlakat miqyosida kapital qo‘yilmalar hajmini tiklash va ko‘paytirishning 
asosiy manbaasi iqtisodiyot birliklarining 
yalpi jamg‘armasi
va chet eldan olingan 
sof kapital transfertlardan
iborat. Odatda, barcha rezident birliklarning yalpi 
jamg‘armalari yig‘indisi Yalpi milliy jamg‘arma(YaMJ), deb ataladi. Bu 
ko‘rsatkich sof usulda (ACI alohida hisoblangan bo‘lsa) Sof milliy 
jamg‘arma(SMJ), deb ataladi. SMJning musbat bo‘lishi mamlakatda o‘z kapitalini 
ko‘paytirishga yoki chet elga investitsiyalar kiritish uchun mablag‘lari borligini 
(sof investor bo‘lishi mumkinligini) bildiradi. Oxirgi fikr, ushbu schyotning saldo 
ko‘rsatkichida (sof kreditlar shaklida) nomoyon bo‘ladi. 
Agarda SMJ manfiy ishora bilan chiqsa, mamlakatda o‘z kapitalini tiklashga 
o‘z mablag‘larining etishmasligini yoki chet eldan sof qarzdor bo‘lishi 
mumkinligini bildiradi. Bu holatni schyotning tuzilish sxemasida yaqqol ko‘rish 
mumkin. 
Mamlakat miqyosida kapital xarajatlar schyotining umumiy tuzilish sxemasi 
quyidagicha: 
Mamlakat miqyosida kapital xarajatlar schyoti 
Ishlatilishi
Resurslar 
3.Asosiy kapitalning yalpi 
yig‘ilmasi 
1. Yalpi milliy jamg‘arma 

---

400 
4.Moddiy aylanma mablag‘lar zaxirasining 
o‘zgarishi 
2. Sof kapital transfertlar (2.1+2.2) 
5.Sotib olingan qimmatbaho 
buyumlar sof miqdori 
(chet eldan olingani- sotilgani) 
2.1. Kapital transfertlar (chet eldan olingani 
+)
6.Sof olingan er va boshqa aktivlar (chet 
eldan olingani-sotilgani) 
2.2. Kapital transfertlar (chet elga berilgani
-) 
V. Kapital xarajatlar, hammasi 
A. Kapital resurslar, hammasi 
7.Sof kreditlash, agarda (A-V)>0
Sof qarzlar, agarda (A-V)<0 
Kapital xarajatlar schyotini iqtisodiyot sektorlari kesimida tuzish iqtisodiy 
tahlil va mamlakat iqtisodiyotini rivojlanish istiqbollarini bilish uchun juda muxim 
ma’lumotlarni beradi. Shu sababli, iqtisodiyot sektorlari kapital xarajatlar 
schyotlarini tuzilish sxemasini yoritishga xarakat qilamiz. 
Shuni aytish joizki, iqtisodiyot sektorlari kapital xarajatlar schyoti tuzilish 
sxemasi bir xil bo‘lishiga qaramay, har bir sektor schyotida operatsiyalar tarkibi 
va mazmuni turlicha bo‘lishi mumkin. Jumladan, faqat davlat boshqaruv idoralari 
sektori kapital uchun soliqlar va boj to‘lovlarini boshqa iqtisodiyot va tashqi 
dunyo birliklaridan oluvchi hisoblanadi. Bundan tashqari, bu sektor boshqa 
birliklarga investitsiya subsidiyalarini beruvchi yagona sektor hisoblanadi. 
Iqtisodiyot sektorlari kapital xarajatlar schyotining umumiy tuzilish sxemasi 
quyidagicha: 
Iqtisodiyot sektorlari kapital xarajatlar schyoti 
Ishlatilishi
Resurslar 
3.Asosiy kapital yalpi 
yig‘ilmasining o‘zgarishi (ko‘payishi yoki 
kamayishi) 
1. Yalpi jamg‘arma 
4.Moddiy aylanma mablag‘lar zaxirasining 
o‘zgarishi (ko‘payishi yoki kamayishi) 
5.Qimmatbaho buyumlar sof miqdori, 
hammasi (5.1+5.2) 
2. Sof kapital transfertlar, hammasi 
(2.1+2.2) 
5.1. Chet eldan qimmatbaho buyumlar sof 
miqdori (5.1.1+5.1.2) 
5.1.1. Rezidentlardan olgani + 
5.1.2. Rezidentlarga bergani - 
2.1. Chet eldan sof kapital transfertlar 
2.1.1. Rezidentlardan olgani + 
2.1.2. Rezidentlarga bergani - 
5.2. Ichki iqtisodiyotdan qimmatbaho 
buyumlar sof miqdori (5.2.1+5.2.2) 
2.2. Ichki iqtisodiyotdan sof kapital 
transfertlar 

---

401 
5.2.1. Rezidentlardan olgani + 
5.2.2. Rezidentlarga bergani - 
2.2.1. Rezidentlardan olgani + 
2.2.2. Rezidentlarga bergani - 
6.Sof olingan er va boshqa aktivlar
V. Kapital xarajatlar, hammasi 
A. Kapital resurslar, hammasi 
7.Sof kreditlash, agarda (A-V)>0
Sof qarzlar, agarda (A-V)<0