A`meliy sabaq №8 I. Tema: Qan jaratiwshi ha`m immun qorg`aw organlarinin` mikroskopiyaliq du`zilisi II

VI Temanin` qisqasha mazmuni
Qan jaratıwshı hám immun qorg`aw organlarınıń ulıwma morfo-funktsional xarakteristikası, klassifikatsiyası, xızmetleri.

Bul organlar tiykarınan eki uaziypanı atkaradı: birinshiden kannın formalı elementlerin payda etedi ekinshiden organizmdi sırtkı xam ishki antigenlerden korgaydı yagnıy immunitetti taminleydi .

İmmunitet –bul organizmniń ózin barlıq genetik jaqtan jat bolg`an b ólekshelerden xam zatlardan yag`nıy antigenlerden qorg`aw qabılieti.
Antigenler –organizmge sırttan yamasa organizmniń óziniń ishinde payda bolg`an mikroblar,viruslar, xar qıylı parazitler, jat kletkalar xam toqımalar ,organizmniń óziniń genetik jaqtan ózgergen (mutatsiyag`a ushırag`an) kletkalar antigenlik qasietine iye bolıp , organizm bularg`a qarsı qaratılg`an juwap reaktsiyasın islep shıg`aradı ,bul zatlar antitelolar dep ataladı.
Antitelolar –quramalı beloklardan duzilgen immunoglobulinler bolıp ,olar organizmde belgili bir antigenler tásiri nátiyjesinde plazmatik kletkalar tarepinen islep shıg`arıladı xám sol antigen menen birlesip onı zálelsizlendiriwqabılietine iye boladı. Xázirgi waqıtta immunoglobulinlerdiń 5-klassı bolıp olarg`a: lgC,lgM,lgA,lgE,lgD , kiredi bular qan beloklarınıń 1/3 b ólimin quraydı.
lgC-antitelalar organizmdi mikroblardan,viruslardan xám olardıń islep shıg`arg`an záxarli zatlarınan qorg`aydı.
lgM-antitelalar organizmantitelalar organizmde záxarli zatlardı neytrallaydı, jat kletkalardı joq etedi.
lgA-antitelalar qannan basqa tupiriktiń, asqazan ishek suyıklıg`ında, k óz jaslarda ushırasadı sonlıqtan olardı sekrotor antitelolar dep ataladı, olar silekeyli perdelerdi qorg`awda aktiv qatnasadı.
lgE-antitelalar organizmde allergiyalıq reaktsiyalarg`a qatnasadı. Olardıń ayrıqsha antigenler menen (allergenler) birlesip payda etken kompleksi toqıma bazofilli kletkalarınıń degranulyatssiyalanıwına xám kletkalardan gistamin xám geparin b ólinip shıg`ıwın tezlestiredi.
lgD-antitelalar organizmde judá az bolńanlıqtan onıń tásiri tolıq uyrenilmegen.
Antigenlerdi joq etiw xám zálelsizlendiriw boyınsha organizmde 2 turliimmunitet boladı.

1. 
   gumorallıq immunitet- bug`an effektorlıq kletkalardan plazmatik kletkaları bolıp,olar immunoglobulinlerdi antitelolardı sintezlep shıg`aradı onı qan yamasa limfa suyıqlıqları arqalı antigenge jetkeriledi.
   
2. 
   kletkalıq immunitet- bunda organizmde payda bolg`an yamasa sırttan tusken jat zatlardı antigenlerdi T-limfotsit kletkalarınıń bir turi T-killer kletkaları tárepinen joq etiledi.
   

Bul joqarıdag`ı waziypalardı atqarıwshı organlar qan xám immun qorg`aw organlar sisteması dep ataladı , olar oraylıq xám periferik organlar dep b ólinedi.