Amaliy Sakrash texnikasini o’rgatish

4. 
   Amaliy
   

Sakrash texnikasini o’rgatish


REJA:

1.Kirish
2.Turgan joyda uzunlikka sakrash
3.Balandlikka sakrash.
4.Oyoqlarni bukib sakrash texnikasi
5.Xulosa
SAKRASH

Sakrash - yengil atletikaning bir turi hisoblanadi. Sakrashning vertikal va gorizontal turlari mavjud. Vertikal sakrashga balandlikka sakrash va shest bilan sakrash kirsa, gorizontal sakrash esa uzunlikka sakrash va uch karrali sakrash turlarini o'z ichiga oladi. Sakrashning bu turlari Olimpiada o'yinlariga kiradi.
UZUNLIKKA SAKRASH
Uzunlikka sakrash - sportchilardan sakrash va sprint sifatlarni talab qiladi. Bu sport turi qadimiy Olimpiya o'yinlari qatoriga kirgan. Hozirgi Olimpiya o'yinlari qatoriga ham kiritilgan (erkaklar uchun 1896-yildan, ayollar uchun 1948-yildan). Ko'pkurash tarkibiga kiradi.
O'YIN QOIDALARI
Atletning vazifasi - uzoqroq masofaga sakrashdir. Birinchi bo'lib atletlar yugurib keladilar, so'ngra bir oyoqlari bilan maxsus doskadan itarilib, sakraydilar. Itarilish doskasidan qo'nish chuqurligining burchagigacha bo'lgan masofa kamida 10 metr bo'lishi kerak. Sakrash to'rtta fazadan iboratdir: yugurish, itarilish, uchish va qo'nish.
BALANDLIKKA SAKRASH
Balandlikka sakrash qishki va yozgi o’yinlarda o’tkaziladi. Erkaklar uchun 1896-yildan, ayollar uchun 1928-yildan Olimpiya o’yinlari safiga kiritilgan. Beshta fazadan iborat: yugurish, itarilishga tayyorgarlik, itarilish, plankadan o’tish va qo’nish.
O’YIN QOIDALARI

Balandlikka sakrash musobaqalari sakrash va qo’nish uchun moslashgan sektorlarda o’tkaziladi. Sportchiga boshlang’ich etapda va finalda har bir balandlikda uchta harakat beriladi. Agar sportchi biror bir balandlikda sakrashdan bosh tortsa, uning uchta harakati olinib tashlanadi. Agarda u ma’lum bir balandlikka sakrashda 1 yoki 2 marotaba xato qilsa, yana sakrashdan bosh tortib qolgan harakatlarini keying sakrashga olib qo’yishi mumkin. Sportchi o’zi hohlagan balandlikdan sakrashi mumkin, ammo u hakamlarga oldindan xabar berib qo’ygan bo’lishi kerak.

SHEST BILAN SAKRASH

Shest bilan sakrash – Olimpiya o’yinlari qatoriga kiradi ( erkaklar uchun 1896-yildan, ayollar uchun 2000-yildan).

O’YIN QOIDALARI

Shest bilan sakrash musobaqalari sakrash va qo’nish uchun moslashgan sektorlarda o’tkaziladi. Sportchiga boshlang’ich etapda va finalda har bir balandlikda uchta harakat beriladi. Balandlikning oshishi hakamlar tomonidan belgilanadi va u kamida 5 smni tashkil etishi kerak.

UCHTALI SAKRASH

Uchtali sakrash – Yengil atletikaning programmalaridan biridir. U Olimpiya o’yinlarida 1896-yildan beri o’tkaziladi. Sportchi maxsus sektordan yugurib kelib, brusokga yetib kelgandan keyin undan itarilib sakraydi. Sakrash 3 bosqichdan iborat bo’lib, birinchi bosqichda – sakrashni amalga oshirayotganda brusokka qaysi oyog’i bilan birinchi sakragan bo’lsa,

huddi o’sha oyog’i bilan brusokdan qumga sakrashni amalga oshirishi kerak. 2-boshqich qadam deyiladi, bunda yerga boshqa oyog’ bilan teyish kerak. Oxirgi bosqich esa qumga sakrab tushishdir.

huddi o’sha oyog’i bilan brusokdan qumga sakrashni amalga oshirishi kerak. 2-boshqich qadam deyiladi, bunda yerga boshqa oyog’ bilan teyish kerak. Oxirgi bosqich esa qumga sakrab tushishdir.

Uznlikka sakrashda yuqori sport natijasiga erishish asosan yugurib kelish natijasida hosil qilingan gorizontal tezlikka va depsinish natijasida hosil bo`lgan vertikal tezlikka bog`lik.

Uznlikka sakrashda yuqori sport natijasiga erishish asosan yugurib kelish natijasida hosil qilingan gorizontal tezlikka va depsinish natijasida hosil bo`lgan vertikal tezlikka bog`lik.

Shuning uchun yugurib kelish tezligi qanchalik yuqori bo`lsa va depsinish qanchalik tez bajarilsa, boshlang`ich uchib chiqish tezligi shuncha yuqori bo`lib, shunchalik uzoqqa sakraladi. Bundan tashqari, sakrash uzoqligi sakrovchining uchishda turg`unligiga, uning yerga tushish oldidagi va yerga tushayotgandagi xarakatlari qanchalik to`g`ri bo`lishiga ham bog`liq.

Shuning uchun yugurib kelish tezligi qanchalik yuqori bo`lsa va depsinish qanchalik tez bajarilsa, boshlang`ich uchib chiqish tezligi shuncha yuqori bo`lib, shunchalik uzoqqa sakraladi. Bundan tashqari, sakrash uzoqligi sakrovchining uchishda turg`unligiga, uning yerga tushish oldidagi va yerga tushayotgandagi xarakatlari qanchalik to`g`ri bo`lishiga ham bog`liq.

Uchchish fazasida bajariladigan harakatlar sakrovchining muvozanatini saqlay bilishiga va yerga tushish uchun qulay holatga ega bo`lishiga yordam beradi. Sakrashning barcha qismlari o`zaro uzviy bog`liqdir, lekin bayon etishni osonlashtirish uchun, ular alohida-alohida ko`rib chiqiladi.

YUGURIB KELISH

Yugurib kelish uzoqligi erkaklarda 35-45 m, ayollarda esa 30-35 m gacha bo`ladi. Bu uzoqlik odatda sakrovchining shaxsiy xususiyatlariga qarab, birinchi navbatda esa, yugurib kelish tezligini qanchalar tez yoki sekin oshirib olish qobiliyatiga qarab belgilanadi.

«OYOQLARNI BUKIB» SAKRASH TEXNIKASI

Bu usul ancha sodda va tabiiydir. «Uchish qadam» tashlab ko`tarilgandan keyin orqadagi oyoqni yaqinlashtirib, ikkala oyoqni ko`krakka tortish kerak. Bu holatda gavdani ortiqcha engashtirib yuborish kerak emas. Taxminan, yerga tushishiga 0,5 m qolganda oyoqlar sal to`g`rilanadi. Qo`llar boshlagan harakatni davom ettirib, pastga, orqaga tushiriladi. Bunday kompensator harakat boldirlar muvozanatini saqlashga yordam beradi.

«KO`KRAK KERIB» SAKRASH TEXNIKASI

• 
  
  Sakrovchi qadamlab ko`tarilgandan keyin silkinch oyokni pastlatib, orqaga tortib, ungacha sal ildamlab qolgan depsinuvchi oyoqqa tizzasini yaqinlashtiradi. Shunday qilib ikkala oyoq ham sal orqada qoladi.
  

Silkinch oyoq ko`proq to`g`irlanib, depsinuvchi oyoq tizzasi esa kattik bukiladi. Shu bilan bir vaktda, tos va umumiy og`irlik markaziga nisbatan oldinga siljiydi va sakrovchi ko`kragini kerib belini orqaga egadi. Bunday harakatga yarim bukilgan qo`llarni yon tomonlardan orqaga yoki orqadan yuqoriga aylantirib, yon tomonlarga tez harakati yordam beradi.

Silkinch oyoq ko`proq to`g`irlanib, depsinuvchi oyoq tizzasi esa kattik bukiladi. Shu bilan bir vaktda, tos va umumiy og`irlik markaziga nisbatan oldinga siljiydi va sakrovchi ko`kragini kerib belini orqaga egadi. Bunday harakatga yarim bukilgan qo`llarni yon tomonlardan orqaga yoki orqadan yuqoriga aylantirib, yon tomonlarga tez harakati yordam beradi.

«QAYCHI» USULIDA SAKRASH TEXNIKASI

«Oyoklarni bukib» va «Ko`krak kerish» usulida sakraganda yugurib kelish, depsinish va qadam tashlab ko`tarishdagi harakatlar o`xshashligi g`ujanak bo`lganda yoki ko`krak kerganda buziladi.

Sakrovchining harakatdan harakatga o`tishi keskin bo`lmasligi uchun intilishlari «Qaychi» usulida sakrashga olib keladi. Bu usulda bir harakat ikkinchisiga ravon o`tadi. «Qaychi» deyilgan harakat xarakterini to`g`ri ifodalaydi. Chunki uchish payti oyoqlar to`g`rilanmaydi va bir-biriga qarama-qarshi harakat qilmaydi. Bunday sakrashda oyoqlar yurishdagiga o`xshagan, lekin ancha keng harakat qilib 2,5 yoki 3,5 odimlanadi. Shuning uchun bunday sakrashni «havoda yugurib sakrash» deb ataydilar.

Sakrovchining harakatdan harakatga o`tishi keskin bo`lmasligi uchun intilishlari «Qaychi» usulida sakrashga olib keladi. Bu usulda bir harakat ikkinchisiga ravon o`tadi. «Qaychi» deyilgan harakat xarakterini to`g`ri ifodalaydi. Chunki uchish payti oyoqlar to`g`rilanmaydi va bir-biriga qarama-qarshi harakat qilmaydi. Bunday sakrashda oyoqlar yurishdagiga o`xshagan, lekin ancha keng harakat qilib 2,5 yoki 3,5 odimlanadi. Shuning uchun bunday sakrashni «havoda yugurib sakrash» deb ataydilar.

UZUNLIKKA SAKROVChILAR MAShG`ULOTLARI

1. Uzunlikka sakrashning to`g`ri texnikasini (yugurib kelish, depsinishga tayyorlanish, depsinish va yerga tushish) bilib olish.

2. Yugurib kelish texnikasini takomillashtirish (100 va 200 m) va yugurish tezligini oshirsh.

3. Umumiy jismoniy tayyorgarlik darajasini (oyok, gavda, yelka kamari va qo`ldagi muskul kuchini rivojlantirish, bo`g`inlar harakatini yaxshilash, epchillikni rivojlantirish, umumiy chidamlilikni) oshirish.

4. Uzunlikka sakrash va sprintga moslab kuchni rivojlantirish va muskullar elastikligini yaxshilash (oyokni yozuvchi, sonning orqasidagi, soni ko`taruvchi muskullar, qorin muskullari va boshqa muskullar).

4. Uzunlikka sakrash va sprintga moslab kuchni rivojlantirish va muskullar elastikligini yaxshilash (oyokni yozuvchi, sonning orqasidagi, soni ko`taruvchi muskullar, qorin muskullari va boshqa muskullar).

5. Depsinishga moslab sakrovchanlikni oshirish (ayniqsa, depsinuvchi oyoqda).

6. Yengil atletika mashg`ulot rejasida ko`rsatilagn boshqa turdagi oddiy texnika bilib olish.

7. Ma`naviy va irodaviy fazilatlarni oshirish.

8. Nazariy tayyorgarlikni oshirish.

UZUNLIKKA SAKRASH TEXNIKASINI O`RGATISH

Uzunlikka sakrash texnikasini sprintda tayyorgarlik ko`rib, shug`ullanuvchilar bir tekis yugurishni va tezlikni oshirishni bilib olganliklaridan keyin o`rgatgan ma`qul.

Mashg`ulot zichligini oshirish uchun barcha sakrashlarni gishtqumloq yo`lkada bajarish shart emas. Maxsus sakrash mashqlarini va alohida sakrashlarni o`tloq yerdan yaxshi yumshatilgan joy yoki qum ustiga tushib bajarilsa bo`laveradi.