|
5-misol. Ushbu hisoblashni bajaring va xatolikni aniqlang.
Yechish. Hisoblashni quyidagi hollarda bajaraylik:
Hisoblash natijalarini jadval ko’rinishida keltiraylik:
Arifmetik amallar xatoligini Maple matematik paketidan foydalanib toping.
Yechish. Faraz qilaylik, x va y sonlar va absalyut xatoliklari bilan berilgan:
U holda ularning nisbiy xatoliklari:
Bu sonlar yig’indisi va ayirmasining xatoliklarini topamiz:
XULOSA.
Mamlakatimizda istiqlolning dastlabki yillaridan boshlab ta’lim-tarbiya tizimini tubdan isloh qilishga alohida e’tibor qaratilib, farzandlarimizning jahon andozalari darajasida zamonaviy bilim va kasb-hunarlarni egallashi, jismonan va ma’nan yetuk insonlar bo‘lib ulg‘ayishi, ularning qobiliyat va iste’dodini, intellektual salohiyatini yuzaga chiqarish, yosh avlod qalbida Vatanga sadoqat va fidoyilik tuyg‘ularini yuksaltirish borasida ulkan ishlar amalga oshirilmoqda.
Prezidentimizning 2017-yil 7-fevraldagi "O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi to‘g‘risida"gi farmonida ijtimoiy soha, xususan, ta’lim va ilm-fan sohalarini takomillashtirish borasida qator vazifalar belgilangan.
Matematikaning hozirgi zamon va fan texnikasining xima-xil sohalaridagi tadbiqlarida, odatda, shunday tipik masalalarga duch kelinadiki, ularni klassik metodlar bilan yechish mumin emas yoki yechish mumkin bo’lgan taqdirda ham yechim shunday murakkab ko’rinishda bo’ladiki, undan samarali foydalanishning iloji bo’lmaydi.Bunday tipik matematik masalalarga algebra (odatda, tartibi juda katta bo’lgan chiziqli algebraik tenglamalar sistemasini yechish, matritsalarning teskarisini topish, matritsalarning xos sonlarini topish, algebraik va trantsendent tenglamalar hamda bunday tenglamalar sistemasini yechish), matematik analiz (sonli integrallash va differensiallash, funksiyani yaqinlashtirish masalalari) va boshqalar kiradi.
Ushbu kurs ishida yig’indi va ayirma, ko’paytma va bo’linma, daraja va ildizlarning absalyut va nisbiy xatoliklari haqida ma’lumot berildi. Yig’indi va ayirma, ko’paytma va bo’linma, daraja va ildizlarning absalyut va nisbiy xatoliklari topish usullari ko’rib chiqildi. Buning uchun esa kerak bo’ladigan barcha formulalarni biz yuqorida yani birinchi va ikkinchi boblarda yorqin qilib keltirib o’tdik.
Kurs ishining ikkinchi bobida mavzuni yaxshi tushinish uchun misollar ham yechilishi bilan keltirilgan.
Biz bu mavzuda bajaradigan masalalarimizga ishlanadigan formulalarni iloji boricha oddiyroq yoritishga harakat qildik. Kurs ishining oxirida esa mavzuga oid misolni Maple matematik paketida yechilishini keltirib o’tdik.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR.
Karimov I. A. “Yuksak ma`naviyat –yengilmas kuch”: -T: Ma`naviyat,
2008y. -176 bet.
Isroilov M.I. “Hisoblash metodlari”: II qism - Т:O’qituvchi, 2008 y. 104-230 bet.
Azlarov T., Mansurov H. Matematik analiz. 2-qism. –T.: O’qituvchi, 1989 y.
Самарский А.А. «Введение в численные методы»: –М: Наука, 1987 г.
Aloev R.D. “Sonli usullar fanidan ma’ruzalar matni”: II qism, Buxoro Davlat Universiteti, 2005 y.
Abduxamidov A., Xudoynazarov S. “Hisoblash metodlari”: -Т: O’zbekiston, 1995 й.
0В.Копченова, И.А.Марон. «Вычилительная математика в примерах и задачах»: -М: Наука, 1972 г.
Самарский А.А., Гулин А.В. «Численные методы»: –М: Наука. 1989 й.
Б.П. Демидович, И.А. Марсен, Э.З. Шувалова “Численные методы анализа”: -М: Наука, 1970 г.
Назарова Л.И, С.Б.Дарибазарон. “Лабораторные работы по численным методам для студентов специальности прикладная математика”. “ВСГТУ”. 2005й.
Shoxamidov Sh.Sh. «Amaliy matematika unsurlari», T., "O`zbekiston", 1997
Boyzoqov A., Qayumov Sh. «Hisoblash matematikasi asoslari», O`quv qo`llanma. Toshkent 2000.
Abduqodirov A.A. «Hisoblash matematikasi va programmalash», Toshkent. "O`qituvchi" 1989.
Vorob`eva G.N. i dr. «Praktikum po vichislitel’noy matematike» M. VSh. 1990.
Siddiqov A. «Sonli usullar va programmalashtirish», O`quv qo`llanma. T.2001.
Internet ma`lumotlarini olish mumkin bo`lgan saytlar:
www.exponenta.ru
www.lochelp.ru
www.math.msu.su
www.colibri.ru
Do'stlaringiz bilan baham: |
