“Amaliy matematika va informatika” yo’nalishi talabasi Sattorov Donyorbekning

2.3-§. NISBIY XATOLIK.

Nisbiy xatolik – bu sonning absolyut xatoligiga aniq qiymatining nisbati:

Ma’lumki, amaliyotda X – aniq qiymat ko‘p hollarda noma’lum bo‘ladi. Shuning uchun hisoblashlarda bu formula ushbu tenglik bilan almashtiriladi. Nisbiy xatolik ba’zida foizlarda o‘lchanadi, ya’ni

Nisbiy xatolik uchun ham – chegaraviy nisbiy xatolik tushunchasi

yoki

kabi mavjud, chunki . Natijaning aniqligini uning nisbiy xatoligiga

nisbatan xarakterlash ma’qul. Masalan,

1) π = 3.14 (π = 3.14159265...) uchun (π) = 0.0016 va (π) = 0.0016/3,14 = 0.0005 yoki 0.05%. Shuning uchun tadqiqotchilar hisoblashlarda verguldan keyingi ikkita ma’noli raqam bilan cheklanishadi.

2) l=256795 va (l)= 1 ekanligi ma’lum, demak (l) = 0.0000039 yoki 0.00039%. Bunda (π) << (l) bo‘lishiga qaramasdan l son π songa nisbatan aniqroq aniqlangan.