«amaliy matematika va informatika»

Germaniyada oliy ta'lim

Oliy ta'lim shuningdek uchlamchi ta'lim deb ham ataladi. Universitetlar

Ushbu muassasalar tadqiqotga asoslangan va nazariy bo'lgan bir qator ilmiy kurslarni taklif etadi. Ko'pincha Germaniyaning an'anaviy universitetlarida ular tadqiqotga e'tibor qaratmoqdalar. Talabalarga o'qishning ilg'or bosqichini berish uchun. Shunday qilib, kurslar nazariy yo'nalishga va tadqiqotga yo'naltirilgan tarkibiy qismlarga ega. Amaliy fanlar universitetlar. Ushbu muassasalar quyidagi texnik va muhandislik fanlarini qamrab oladi: ish-tegishli tadqiqotlar, ijtimoiy ish va dizayn sohalari. San'at va musiqa universitetlari. Ushbu muassasalar tasviriy san'at, ijrochilik san'ati va musiqa kabi kurslarda o'qishni taklif qiladi. Mamlakatda ta’limning isloh qilish masalasi ko’pdan buyon muhokama qilinmoqda, bunda o’quv jarayonini qisqartirish taklif qilinmoqda. Hozir universitetlarda talabalar 7 yil o’qiydi. Ular o’qishga kirganlariga qadar korxonalarda bir necha yil ishlashlari yoki bundesverda xizmat qilishni hisobga olsak, talabalar haqiqiy mehnat faoliyatlarini ancha kech boshlayotganligini tushunamiz. Germaniyada Xalq universitetlari mavjud bo’lib, ular partiya va dindan tashqari muassasa. Ularning ko’pchiligi kechki bo’lib, faqat 1989 yilda universitetlarda 400000 kurslar tashkil etilgan va bu kurslarda, 5,5 mln. tinglovchi malaka oshirgan. Davlat malaka oshirganlarni rag’batlantiradi va bu uchun har yili 5,5 mln. marka mablag’ ajratadi. Malaka oshirish kurslarida o’qish davrida tinglovchilarga mablag’ bilan moliyaviy yordam beradilar. Asosan ishsizlar o’z malakasini oshirish imkoniyatlaridan ko’proq foydalanadilar va bu bilan ish topishlari tezlashadi. Yarim yil davomida malaka oshirgan ishchilarning 75% ish bilan ta’minlanadi. Cherkovlar ham fuqarolarning bilim darajalarini oshirishda faol ishtirok etadi. Yevangel cherkovi o’zining 15 ta akademiyasida dolzarb mavzular bo’yicha konferensiyalar tashkil etadi. Katoliklar malaka oshirishda nikoh, oila masalalariga, teologiya va madaniyat sohalariga katta ahamiyat beradilar. Oliy o’quv yurtlarida tadqiqot bilan shug’ullanish ularning qadimiy an’analaridan biri. O’tgan asr boshlarida Vilgelm fon Gumboldt pruss universitetlarini isloh qildi, o’shandan beri “Tadqiqot va o’qitish birligi” ularning hayotiy prinsiplariga aylanib qolgan. Oliy o’quv yurtlari tadqiqotlarining asosiy yo’nalishi-fundamental amaliy tadqiqot bo’lib, ularga boshqa ilmiy-tekshirish institutlari, sanoat laboratoriyalari yaqindan yordam beradi. Germaniya ta’limi o’ziga xos yo’nalishga, juda murakkab tizimga ega. Shu bilan bir qatorda hozirda Germaniyada ta’lim tizimini isloh etish yo’lida yangi izlanishlar olib borilmoqda. Aslzodalar orzu qilgan universitet . Germaniyada Yevropaning boshqa davlatlariga qaraganda bepul oliy taʼlim olish imkoniyati ko‘proq. Nodavlat jamg‘armalar hamda hukumat grantlari asosida xorijliklar ham nemis universitetlarida tahsil olishi mumkin. Yuqorida taʼkidlaganimizdek, mahalliy gimnaziyalarni bitirib, imtyozli shahodatnomani olgan yoshlar universitetlarga imtihonsiz kiradi. Chet elliklar esa o‘qishga kirish uchun nemis tili bo‘yicha imtihondan o‘tadi. Universitetlarda bakalavr bosqichi to‘rt yarim yilgacha, magistratura bir yildan to‘rt yilgacha, doktorantura ikki yildan besh yilgacha davom etadi. Odatda, bakalavriat va magistratura talabalari o‘qish yakunida davlat imtihoni topshiradi va dissertatsiya himoya qiladi. Talaba o‘qish uchun qishki yoki yozgi o‘quv mavsumini tanlash huquqiga ega. Yozgi mavsum aprel-sentabr, qishkisi esa oktabr-mart oylarini o‘z ichiga oladi. Germaniya Geydelberg, Kyoln, Frayburg, Tyubingen kabi qadimiy universitetlar vatani hisoblanadi. 1386 yilda asos solingan Geydelberg universiteti ko‘hna qitʼaning eng nufuzli oliy taʼlim dargohlari ro‘yxatiga kiritilgan. O‘rta asrlardayoq ushbu universitetga kirish yevropalik aslzodalarning orzusi bo‘lgan. Germaniyaning moʻjazgina Geydelberg shahrida joylashgan mazkur universitetning nufuzi hozir ham baland. Bu yerdan Gegel, Yaspers kabi jahon tanigan olimlar, o‘nga yaqin Nobel mukofoti egalari yetishib chiqqan. Universitet yurisprudensiya, biologiya, kimyo, tibbiyot yo‘nalishlarida kuchli kadrlar tayyorlaydi. Bu yerda o‘qiydigan 25 ming talabaning 12 foizi xorijliklardir. Myunxendagi Lyudvig-Maksimillian universiteti Yevropani tibbiyot bo‘yicha yetuk mutaxassislar bilan taʼminlaydi. Besh asrlik tarixga ega bo‘lgan taʼlim maskanida ayni paytda 45 ming talaba tahsil oladi. Kasbiy oliy maktablar yoki institutlar olmon taʼlim tizimining o‘ziga xos bo‘g‘ini sifatida muhandis, iqtisodchi, dizayner, mashinasozlik, ishlab chiqarish, axborot texnologiyalari va sog‘liqni saqlash yo‘nalishlarida mutaxassislar yetkazib beradi. Maʼlumotlarga ko‘ra, Germaniyaning 370dan ortiq oliy taʼlim muassasalarida 2 millionga yaqin talaba, jumladan, 246 ming xorijlik tahsil olmoqda. Olmon yurti chet ellik talabalar soni bo‘yicha dunyoda AQSH va Buyuk Britaniyadan keyingi o‘rinda turadi. Kirish talablari. Bepul o'quv dasturlarini taklif qiluvchi davlat universitetlarida o'qish ko'pincha nemis tilida olib boriladi. Universitetga kirish uchun chet ellik talaba nemis tilini Test DaF-Niveaustufe 3 dan kam bo'lmasligi kerak. DSH-Prufung nemis tilidan test o'tkazadigan universitetlar mavjud. Shuni bilish juda muhim: Germaniyada tugallangan o'rta ma'lumot to'g'risidagi ma'lumotnoma olish uchun o'qish 12-13 yil davom etadi, ya'ni o'zbekistonlik talaba 1 yil o'qishni O'zbekistonda yoki Germaniyaning Studentkolleg nomli institutining maxsus bo'limida tugatishi kerak. Germaniyada o'qitish mustaqil va davlat institutlarida o'tkazilishi mumkin. Mustaqil universitetlar birinchi navbatda ularda ta'lim nafaqat nemis tilida olib borilishi bilan ajralib turadi. Bundan tashqari, mutaxassisliklar bo'yicha raqobat ancha past.Germaniyada ta'lim eng yaxshi texnik mutaxassisliklar bo'yicha olib boriladi: muhandislar, quruvchilar, elektr muhandislari va boshqalar. Bunday mutaxassisliklar mashhur nemis institutlarida an'anaviy o'qitish an'analariga amal qiladi va kuchli o'qituvchilar tarkibiga ega. Ko'pgina nemis universitetlari Blona kreditini qayta kreditlash tizimidan foydalanadilar, bu esa boshqa davlatlardan kelgan abituriyentlarga o'z mamlakatlarida o'qishni boshlashlari va Germaniyada xuddi shu kasb bo'yicha yakunlashlariga imkon beradi. Tayyorgarlik dasturlari
Qabul til sinovlariga asoslangan, ammo nemis tilini bilish talablari juda qattiq emas. O'z davlatida universitetning birinchi yilini kunduzgi yoki ikkinchi kursni sirtqi ta'limni tamomlagan boshqa davlatlardan, shuningdek o'rta maktabni medal bilan tamomlagan abituriyentlar qabul qilinadi. Ushbu dasturlar bo'yicha nemis tilida ta'lim ikki semestrni o'z ichiga olgan bitta o'quv yili davom etadi. O'qishni muvaffaqiyatli tugatgan va yakuniy imtihonlarni topshirgan talabalar avtomatik ravishda Germaniyada o'qish uchun ro'yxatga olinadi. Bakalavr darajasi
Dasturlar taxminan uch o'quv yiliga to'g'ri keladi. Tugatgandan so'ng, talaba bakalavr ishini tayyorlaydi, uning darajasi maxsus komissiya tomonidan baholanadi. Bakalavr darajasi nafaqat davlat ta'lim muassasalari, balki ta'lim vazirligi tomonidan akkreditatsiyadan o'tgan xususiy o'quv yurtlari, shuningdek prof. Akademiya. Bakalavr darajasiga ega bo'lgan talaba Germaniyada yoki boshqa mamlakatlarda uning diplomi rasmiy darajada tan olingan institutlarda oliy ma'lumot olish imkoniyatiga ega.Magistrlik darajasi. Nemis magistrining o'qishi ikki yilgacha davom etadi; bu mutaxassislikni tanlashga bog'liq. Muayyan muassasaga qabul qilish uchun talablar o'zlariga ega bo'lishi mumkin. Asosan, abituriyent faqat til testlaridan o'tish uchun yetarli emas. Shuningdek, u bakalavr diplomiga qo'shimchalar kiritishi kerak, unda ushbu o'quv yurtining asosiy fanlarida yuqori baholar mavjud.

Xulosa
Ushbu mustaqil ishimni tayyorlash davomida olgan xulosam shundan iboratki,Germaniyada ta’lim sohasiga judda katta e’tior qaratilar ekan.Ularning bir g’oyasi meni juda ruxlantirdi ya’ni “Fikrlayapmani, demak yashayapman”.Bolani yoshligidan o’zining fikrini bemalol bayon qilishga o’rgatishar ekan.Uning fikri hoh to’g’ri hoh notog’ri bo’lsin muhimi bola fikrlayapti,fikrlashdan qo’rqmayapti,fikrni bayon qilishdan qo’rqmayapti.Bilamizki Germaniya bizdan anchagina oldin rivojlangan davlat qatoriga kiradi.Shu kungacha ta’lim sohasida judda katta yutuqarga erishgan albatta.Aynan shu yutuqlarga qanday erishganini albatta biz ham o’rganmoqdamiz va davlatimiz ham talim tizimimizga bazi talim tizimlarini joriy qilmoqda,maqsadimiz ta’lim tizimimizni yana shakllantirish.Jumladan maktablarning 9+2 tizimiga o’tishi,kasbga yo’naltirilgan turli texnikumlarning ochilishi,sirtqi, kechki va hakazo ishlarning olib borilgani bunga yaqqol misol bo’la oladi.


Foydalanilgan adabiyotlar
http://em.tiiame.uz/oz/page/pdf/9-11-1-1
https://uz.instudy.uz/davlatlar/germaniya/
https://hozir.org/xalq-talimi-va-pedagogika.html?page=5
https://world.uz/blog/view/o_vysshem_obrazovanii_v_germanii