Amaliy mashg‘ulotni olib borish texnologiyasi mashg‘ulot modeli

Shlakoportlandsement

Shlakoportlandsement - bu gidravlik bog‘lovchi modda, suvda ham, havoda ham qotadigan, klinkerning mayin maydalangani bilan birga talab qilingan gips qismidan, domna pechining granullangan shlakidan (21...80%) yoki puxta aralashtirilgan yuqoridagi alohida maydalangan materiallardir. SHlak-portlandsement eng samarali bog‘lovchi hisoblanadi, chunki uni ishlab chiqarish uchun klinkerning asosiy qismi o‘rniga ancha arzon granullanish shlakdan foydalaniladi. Shlak-portlandsement ishlab chiqarishda domna shlakidan foydalanilganda yoqilg‘i-energetik sarfi 1 mahsulot uchun 1,5...2 marta, tannarxi 25...30% ga kamayadi. Masalan. M400 markali shlak-portlandsementni ishlab chiqarishda xuddi shu markadagi portlandsementni qo‘shimchasiz ishlab chiqarishga nisbatan yoqilg‘i sarfi o‘rtacha 36% ga past. Elektroenergiya sarfi 12%ga, asbob-uskunalarni saqlash va ekspluatatsiya qilishda esa qilinadigan sarf 10...15% ga qiskardi. Domna shlakining sifati sement ishlab chiqarishda, sifat koeffitsienti va tarkibida ishtirok etadigan oksidlar- Al₂O₃, MgO, TiO ₂, MnO protsenti bilan xarakterlanadi.

Domna granullangan shlaki sement komponenti kabi uch navga bo‘linadi (1-jadval).
1-jadval

Ko‘rsatkich	Nav
	1	2	3
Sifat koeffitsienti, kam emas	1,65	1,45	1.2
Al2O3, kam emas	8	7.5	Normadan tashqari
MgO,% kam emas	15	15	15
TiO,% kam emas	4	4	4
MnO, %	2	3	4

Tarkibida 25...40% shlak bo‘lgan shlak-portlandsement odatdagidek, oddiy portlandsement qanday sharoitda qo‘llansa, xuddi shunday sharoitda qo‘llaniladi.
Tarkibida 40...80% shlak bo‘lgan sementlar past qiziydigan, agressiv suv ta’siriga uchrab turadigan massivli gidroqurilmalar, inshootlarda, shuningdek issiq namlik bilan ishlov beriladigan mahsulotlar tayyorlashda qo‘llaniladi. Vatanimiz sement sanoati oddiy, tez qotadigan va sul’fatga chidamli shlak portlandsement ishlab chiqaradi. Sulfatga chidamli shlak-portlandsemeng ishlab chiqarishda tarkibida S₃A 8 % dan kam bo‘lmagan klinker va Al₂O₃ 8 %dan kam bo‘lmagan shlak ko‘llaniladi. Tez qotadigan shlak-portlandsement ma’lum muddatdagi ikki bosqichli yanchilgan, ya’ni oldindan maydalangan klinker, so‘ng klinker va shlakning birga to‘yilishi 4000 sm₂/g dan kam bo‘lmagan solishtirma yuzada olinadi. Ikki bosqichli to‘yilganda klinker donalari anchagina mayin maydalanadi; asosiy shlaklardan foydalanilganda tuyish darajasi klinkerga yaqin bo‘lgani maqsadga muvofiq. SHlak-portlandsementning oxirgi mustahkamligi va boshqa xususiyatlari, hatto shlak anchagina mayin maydalanganda ham yaxshilanadi. SHlakoportlandsementning qurilish texnik xususiyatlari portlandsement bilan solishtirilganda qator xususiyatlari xarakterlidir: qotishning boshlang‘ich davrida (bir qancha sekinlashgan tutish va mustahkamligi ortib borishi, past zichligi (2,8...3 g/sm₃) bilan xarakterlanadi.
Shlak-portlandsementning bir necha xil markasi mavjud: M300; M400; M500. tez qotadigan shlak-portlandsement uch kecha kunduzdan keyin siqilishga 20 MPa, egilishga 3,5 MPa dan kam bo‘lmagan mustahkamlikka ega bo‘ladi. Bunda markasi M400 dan kam bo‘lmasligi kerak.
Sulfatga chidamli shlak-portlandsementning markalari M300 va M400 belgilangan.