Amaliy mashg’ulotlar

«Chin  so‘z  -  mo‘tabar,  yaxshi  so‘z  -  muxtasar».  Alisher  Navoiyning  bu 
hikmati  nutqning  muhim  sifatlaridan  biri  qisqalik  haqida.  Xalq  nutqning  qisqa 
bo‘lishini  odob  belgisi  deb  bilgan.  Uni  axloqiy  mezonlar  sirasiga  kiritishgan. 
Maqollarga e’tibor qiling. «Ko‘p o‘yla, kam so‘yla». «Izzat tilasang, kam de, sihat 
tilasang kam ye». «So‘zning ozi yaxshi, ishning sozi yaxshi» va hokazo. Nutq qisqa 
shaklda ko‘p mazmun anglatishga qaratilishi kerak. Nutqning qisqa  yoki kengligi 
mazmun ifodasi talabi. Shunday tilshunoslar borki, besh-olti daqiqada (yoki besh-

---

olti sahifada) aytish mumkin bo‘lgan fikrni bir daqiqada (yoki bir sahifada) ifoda 
etishga qodir. 
Nutq esa yo‘naltiruvchi, bog‘lovchi, izohlovchi vosita rolini o‘ynagani durust. 
Tinglovchining  tez  fahmligi  nutqning  qisqa  bo‘lishi  omillaridan.  Buning  uchun 
ta’lim  beruvchi  quyma  fikrlar,  ko‘chma  iboralar,  falsafiy  mazmundagi  she’rlar, 
maqol va hikmatli so‘zlarni ifodalash bilan maqsadiga erishadi. Bu vositalar izoh 
talab, tafsilotli nutqqa chek qo‘yadi.