amaliy mashg‘ulotlar uchun o‘quv materiallari 1-mavzu. Dori va dorivor moddalar texnologiyasi fani Darsning maqsadi

Purkagichli ekstraktorlar kolon kalan iborat bo‘lib, u ishlatishdan oldin ogir erituvchi bilan tuldiriladi. Tozalanadigan suyuqlik yuzasini ko‘paytirish maksadida u purkagich orqali ogir suyuqlikka purkaladi. Bunda zichligi har xil bo‘lgan ikkita suyuqlik bir-birining k.atlamiga utib, ta’sir xiluvchi yoki begona moddani hosil qiladi. Kolonkaning yukrri va pastki qismi kengaygan bo‘lib, suyuqlikning yaxshi tinishini ta’minlaydi (17-rasm).
Likopcha tusshush ekstraktorlar. Suyuqliklar kayta arashmasligi va bosqichlar orasida gidravlik tulkdgn hosil kilish maqsadida kolonkaga ketma-ket likopchalar joylashtirilgan bo‘ladi (18-rasm).
Pulsatsiyali ekstraktorlar — suyuqliklarning bir-biri bilan aralashishini ta’minlash uchun kolonkaga elaksimon likopchalar urnatilgan bo‘ladi (19-rasm).
Kolonkadagi suyuqlik maxsus mexanizm yordamida tebranma xarakatga keltiriladi. Natijada tozalanadigan ajratma mayda zarracha xolida ikkinchi bosqichda ko‘p marotaba aralashadi va natijada massa uzatish jarayoni tezlashadi.
Markazdan sochish kuchiga ega bulgaya ekstraktorlar. Bu asbob daqiqasiga 1500-5000 marta aylanadigan dumbiradan tashkil topgan. Dumbira ichi egri-bug‘ri teshikli tusik va kanallardan tashkil topgan. Suyuqliklar dumbiraga nasos yordamida bir-biriga qarama-karshi oqimda yuboriladi. Dumbira katga tezlikda aylanganda suyuqliklar markazdan krchma kuch xisobiga ko‘p marta aralashadi va kaytadan tashkdriga uzluksiz okdeb chikadi.
Perforatsiya so‘rilmasi. Bu asbob gravitatsiya koidasi buyicha ishlaydigan asboblar turkumiga mansub bo‘lib, suyuqlikning chikib ketishini ta’minlaydigan pastki va yon naychalari bo‘lgan 4-5 ta ekstraktordan tashkil topgan. har bir ekstraktorga uchi keng naychalar joylashtirilgan. Ekstraktor ogir suyuqlik (xloroform) bilan tuldiriladi.
Odatda kurilma 4-5 ta perforatorli batareyadan tashkil topadi.
Yukoridagi idishdan tozalanadigan engil ajratma naychalar orkali yuborilganda naychaning elaksimon kengaygan uchidan mayda tomchilar xolida yukoriga ko‘tarilish jarayonida og‘ir suyuqlik katlamida ta’sir kiluvchi yoki begona moddalar yigiladi va yon teshikdan ikkinchi idishga ugadi. Bu jarayon hamma erforatorlarda takrorlanadi. Oxirgi ekstraktorning yon teshigidan tozalangan ajratma yoki yon moddalar kuyib olinadi.