Аmаliy mashg’ulotlаr mavzulari 1-amaliy mashg‘ulot ekologiya fanining bo’lumlari. Mashg‘ulotning maqsadi

1.
 
Singenetik almashinish 
— o’simliklarning yangi muhit sharoitlarini 
egallashi. Bunda osimliklarning bir-birlariga yaqinlashishi va tuproq-iklim sharoitlarini 
moslashishi muhim rol yo’naydi. 
2.
 
Endogenetik o’zgarishlar 
— bu jarayondan keyin yuzaga keladi. Jamao 
bu vaqtda o’zining ekotizimini hosil qiladi. Keying o’zgarishlar esa muhitning 
o’zgarishi va jamaodagi hayotiy faoliyatlarning o’zgarishi tufayli sodir bo’ladi. 
3.
 
Ekzogen o’zgarishlar 
— jamaoning o’ziga, muhit sharoitining 
o’zgarishiga bog’liq bo’lmagan haloti. Bunday o’zgarishlar tasodifan vujudga kelishi 
mumkin. Bunday o’zgarishlarga o’rmonlarni kesish, yaylovlarda mollarni boqish tufayli 
sodir bo’ladigan o’zgarishlarni kiritadi. 
4.
 
Gologenetik o’zgarishlar — 
bunday o’zgarishlar jamaoda sodir 
bo’ladigan yirik umumiy o’zgarishlar birligidan iboratdir. Gologenetik almashish 
shunday almashishki, jamaoning shaxsiy o’zgarishi vaqtda butun bir katta massivdagi 
yoki mamlakatdagi o’simliklarning o;zgarishi bilan bog’liq bo’ladi. 
P.D. Yaroshenko jamaolarning o’zgarishini boshqacharoq tushuntirishga harakat 
qildi va suktsessiyalarni quyidagicha bo’ldi: 
А. Tabiiy o’zgarishlar. 
1.
Ketma-ket bo’ladigan: 
а) Endogenetik va b) Gologenetik 
2.
a) Tasodifiy o’zgarishlar b). Antropogen o’zgarishlar 

---

1.
Ketma-ket bo’ladigan: 
2.
Tasodifiy o’zgarishlar. 
Suktsessiyalar davomida turlar o’rtasidagi raqobat, munosabatlar tufayli asta — 
sekin barqaror kombinatsiyalar sodir bo’ldi. 
Ququqlik va suv ekotizimlari.
Suv ekotizimlarida baliqlar
, 
boshqa suv
hayvonlari va suv muhitda qayd etiladi. 
Suv havzalari 2 ta katta guruhga bo’linadi: 
1.
Tinch turib qolgan suv havzalari (lentik muhit) – ko’llar, havzalar va 
botqoqliklar kiradi. o’tlari har xil chuqurliklarda yashaydi. Suv bilan yerdagi ekotizimlar 
orasidagi farq ularni yaratuvchi 
2.
Оqar suvlar (lotik muhit) – daryolar va soylar kiradi. 
Suv termodinamik xarakteristikasi, yorug’likni o’tkazish xususiyati, oqim tezligi, 
sho’rligi va unda erigan gazlarning miqdori bilan xarakterlanadi. 
Yorug’likning suvning turli qatla,lariga bir xilda tushmasligi, bosimning har xil 
chuqurliklarda o’zgarishi va boshqalar suvda hayvonlarning turlicha joylashishiga sabab 
bo’ladi. Ularning ba’zilari suvning chuqur joylarida, ikkinchilari suvning yuza qismida, 
uchinchilari esa suv qatlamida yashaydi.