Amaliy mashg’ulotlar. 1-amaliy mashg’ulot

SDB SISTEMALARINING TURLARI.
SDB qurilmalari uzatish harakatining boshqarish turlariga qarab pozitsion to’g’ri burchakli va konturli turlarga bo’linadi.
Pozitsion SDB sistemada (2.3-rasm,A) stanokning ishchi organi (kesish asbobi) muayyan ketma – ketlikda berilgan X va Y kordinata uklari buylab utadi. Bunda oldiniga ijrochi organ (kesish asbobi) berilgan pozitsiyaga (koordinatalardagi nuktalarga) yukori aniqlikda urnatilishi ta’minlanadi, so’ngra zagatovkaga ishlov beriladi.

2.2 – rasm.
Har bir koordinata o’qi bo’yicha faqat surish harakati kattaligi dasturlashtiriladi, ko’chish harakati traektoriyasi (izi) ihtiyoriy bo’lishi mumkin. Pozitsion SDB qurilmasi bilan parmalash va koordinatali yunib kengaytirish stanoklari johozlanadi.
To’g’ri burchakli SDB sistemasi (2.3-rasm,b) burchak shakallarga ishlov berishni ta’minlaydi. Buning uchun stanokni o’qlari bo’ylab navbat bilan surish kerak. Ularning pozitsion sistemalardan farqi stanokning ijrochi organlarining surilishi zagatovkaga ishlov berish jarayonida boshqariladi. To’g’ri burchakli SDB sistemalari bilan tokarlik, frezalash, yo’nib kengaytirish stanoklari jihozlanadi.
Konturli SDB sistemasi (2.3-rasm,v) zagatovkaga kontur bo’yicha ishlov berishni ta’minlaydi. Unda kesish asbobi zagatovkaga nisbatan egri chiziqli traektoriyada, ya’ni stanokning ikkita (yoki uchta) koordinata o’qlari bo’ylab uzluksiz harakat qiladi. Ushbu sistemada ikki (yoki uch) koordinatali interpolyatordan foydalaniladi. Interpolyator boshqaruvchi impulslarni birdaniga ikki (yoki uch)ta surish yuritmasiga beradi. Konturli SDB sistemalari bilan tokorlik, frezallash ko’p maqsadli (parmalash-frezallash-yo’nib kengaytirish) stanoklari jihozlanadi.



QADAMLI – IMPULSLI BOSHQARISH QURILMA
Qadamli-impulsli SDB qurilmasi 2.4-rasmda ko’rsatilgan. U dasto`rtashigich 1, boshqarish pulti 2 va stanokni uzatish yuritmasidan iborat. Uzatish yuritmasi stanok ishchi organlarini boshqarish dasturiga muvofiq kerakli nuqtalarga surilishini ta’minlaydi, uzatish yuritmasi qadamli elektrodvigatel 3 dan, moment gidrokuchaytirgich 4 dan va yurish vinti 5 dan tuziladi.
Gidrokuchaytirgich 4 bir tomonidan qadamli elektr yuritma 3 bilan ikkinchi tomondan stanokning yurish vinti 5 bilan bog’langan bo’lib, qadamli elektrodvigatelning validagi kichkina quvvatli buralish momentini ko’chirib yurish vinti 5 ga uzatishga xizmat qiladi.
Ishchi organi 6 stanina 7 bo’ylab surilishi to’g’risidagi ahborot boshqarish bloki 2 da joylashgan perfolenta 1 da son va harflarda berilgan teshiklar yordamida berilgan bo’ladi. Ularni boshqarish bloki 2 da joylashgan interpolyator yordamida uzluksiz ketma-ketlikdagi elektr impulslarga o’zgartiriladi. Natijada ishchi organining surilish qiymati impulslar sonini bir impulsning qiymatiga ko’paytirilganiga teng. Masalan, agar perfolentada 13500 son kodlangan bo’lsa, bitta impuls qiymati 0601 mm bo’lganda, ishchi organ 135 mm ga suriladi.