Amaliy mashg‘ulot Qadimgi Hinidiston Tabiiy sharoiti

 
Er. av. VI – milodning V asrlarida Hindiston
Eramizdan avvalgi I ming yillik o’rtalarida shimoliy Hindiston jamiyatining 
ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarida keskin o’zgarishlar yuz beradi. Bu o’zgarishlar 
to’grisida arxeologik va yezma manbalar ayniqsa, budda manbalari boy ma'lumot beradi. 
Er. avv VI-V asrda tarqalgan yangi Budda dini asoschisi Sidxartka Gautama hozirgi 
Nepal hududida joylashgan uncha katta bo’lmagan shak'yalarning oligarxik
birlashmasining urug`idan kelib chiqqan.
Hind-Gang tekisligida temir qurollarning tarqalishi sun'iy sug`orish inshootlarni 
qurish va muntazam hosil olish imkoniyatini tug`diradi. Hindistonning shimoliy-
sharqida sug`orma dehqonchilik sharoitida asosiy ekin sholi bo’lgan.

---

Bu davrda shaharlar aholisining soni keskin oshadi. Tovar – pul munosabatlarining 
o`sishi natijasida er. avv. I ming yillik o’rtalarida tanga pul zarb qilina boshlaydi. 
Yirik shaharlarning maydoni Udjayin va Kaushanbi – 1,5-2,5 kv. km.ni tashkil etgan. 
Bu o’sha davrdagi eng mashhur yunon shaharlari maydoni bilan teng edi. Salavkiylar 
davlatining elchisi yunon Megasfen elchi sifatida Maurilar saroyiga kelganda Pataliputra 
shahri devorlarini uzunligi 30 km deb hisoblaydi.
Hind afsonalarida shahar boshqaruvi va ijtimoiy tuzilishi to’g`risida qimmatli 
ma'lumotlar mavjud. Ularda savdogarlar birlashmalari va hunarmandlarning sex 
tashkilotlari eslatiladi.
Qishloqda oila yetakchi o’rin tutgan. Oila boshlig`i ota yer-chorvani oila nomidan 
boshqargan. Ayollar hurmat qilinsada, lekin mulk huquqiga ega bo’lmaganlar. Patriarxal 
oilada bir necha avlod yashagan. Xususiy mulkchilikning rivojlanishi mulkiy 
tengsizlikka olib kelgan. Qarzi uchun qul qilish keng tarqaladi. Faqat jamoa 
munosabalarining mustahkamligi bu jarayonni ma'lum jihatdan jilovlab turadi.
Er. avv. I ming yillik o’rtalarida hokim (roja)lar davlat boshqaruvida 
shakllanayotgan ma'muriy apparat va xizmatga tortilayotgan aslzoda bo’lmagan 
kishilarga tayanganlar. Hokim uchun asosiy tayanch kuch qo’shin edi. Armiyada yengil
jang aravalari o’rnini og`ir kvadrigalar egallaydi, otliq qo’shinlardan keng foydalanildi, 
jangovar fillardan qo’shin tuzila boshlanadi. Qo’shin endilikda muntazam xarakterga ega 
bo’ladi.
Er. av. taxminan VI asrda Shimoliy Hindistonda 20 dan ortiq mayda davlatlar bo‘lib, 
bular orasida ikkita katta davlat: Magadxa bilan Koshala davlati ajralib turardi. Magadxa 
podsholigi Gang (hozirgi Bixar) daryosi o‘rta oqimidagi havzada joylashgan. Magadxa 
davlatining poytaxti Rajagrxa (hozirgi Rajgir) shahri bo‘lgan. Magadxadan shimoli-
g’arbda Koshala podsholigi (hozirgi Aud) bo‘lgan. Koshala davlatining poytaxti Shravasti 
(hozirgi Savattxi) shahri bo‘lgan. Bu ikkita ancha katta davlat er.av. VI—V asrlarda 
Shimoliy Hindistonning Gang daryosi havzasidagi kеng tеrritoriyada ustunlik va 
hukmronlik qilish uchun o‘zaro qattiq kurash olib borganlar. Koshala podsholigi yuksalib 
borayotgan davrda podsho Kamsa Kashi knyazligi va uning asosiy shahri Kashini (hozirgi 
Banorasni) ham bosib olib, o‘z davl
at chеgarasini kеngaytirgan. Magadxa podsholigi esa 
Shayshunag dinastiyasi podsholik qilgan davrda yuksala boshlagan. Bu dinastiyaning 
bеshinchi podshosi bo‘lgan Bimbisara (er. av. 519—491 yillar) ayniqsa mashhur bo‘lib, 
Gang daryosining quyi oqimidagi havzada joylashgan Anga podsholigini bo‘ysundirgan. 
Bimbisara diplomatik ittifoqlar tuzish siyosatini kеng qo‘llagan.