Amaliy mashg`ulot materiallari mavzu bo’yicha topshiriqlar

 
Korxona soni 
Mahsulot soni 
1. Non va bulka mahsulotlari 
21 
43 
2. Ko‘mir 
6 
7 
3. Oziq-ovqat mahsulotlari 
92 
35 
4. Gaz 
5 
6 
5. Engil sanoat 
43 
87 
6. Mahalliy sanoat 
12 
17 
7. Neft-kimyo sanoati 
27 
50 
8. Mashinasozlik 
30 
60 
9. Qurilish materiallari 
71 
193 
10. Xizmatlar 
338 
659 
11. Boshqa tarmoqlar 
108 
238 
Jami 
753 
1532 
TOPSHIRIQ. 
Sizning fikringizcha qaysi sohalarni tabiiy monopoliyaga kiritsak, 
to‘g‘ri bo‘ladi? Unga ko‘ra, korxonalar va mahsulotlar bo‘yicha tabiiy va sun’iy 
monopoliyalar hissasini aniqlang. 
Tabiiy monopoliyalar sun’iy monopoliyalardan qanday farqlanadi, izohlang. 
Javobingizni asoslab bering. 
 
TOPSHIRIQ 4 
VAZIYAT.
Jadvaldagi raqamlarga diqqat qiling. 

---

Monopoliyaning iqtisodiy asoslari
80 
Respublikada YaIMda monopoliyalar ulushi % da
2008 2009 2010 
2011 
2012 2013 2014 
2015 
Yalpi ichki 
mahsulotda monopol 
mahsulotlar hissasi 
25,7 
22,9 
21,7 
20,5 
 
 
 
 
Sanoat 
mahsulotlaridagi 
ulushi 
14,9 
14,3 
13,8 
14,3 
 
 
 
 
TOPSHIRIQ. 
Keyingi yillar ma’lumotlari bilan to‘ldiring. Ular asosida qanday 
xulosa chiqarish mumkin? Fikringizni izohlang
 
1.
 
Yuqoridagi asosiy tushunchalarga quyidagi javoblardan to‘g‘risini 
tanlang: 
a) Tarmoqda yagona, o‘rnini bosadigan, almashtirib bo‘lmaydigan mahsulot 
sotuvchi (ishlab chiqaruvchi). 
b) Ishlab chiqarish va bozorda uncha ko‘p bo‘lmagan, sanoqli firmalar 
hukmronligi. 
d) Iqtisodiy faoliyat ishtirokchilarining o‘z manfaatlaridan kelib chiqib, yuqori 
daromad olish imkoniga, nufuzli mavqega ega bo‘lish uchun boshqalar bilan 
bellashuvi, kurashi 
e) Bir yoki bir necha sotuvchi bozorda narx ustidan nazorat o‘rnatish imkoniga 
ega bo‘lgan bozordagi raqobat.
f) Erkin raqobatga asoslangan, cheklanmagan miqdorda bozorga (tarmoqqa) 
kirish, erkin mustaqil ishlab chiqaruvchilar bozorda narx ustidan nazorat o‘rnatish 
imkoni yo‘q, bozordagi ideal raqobat. 
g) Narx ustidan nazorat o‘rnatish yoki ishlab chiqarish hajmini o‘zgartirish 
orqali maksimal darajada daromad, monopol foyda olish. 
h) Monopolistik manfaatni ko‘zlab korxonalarning birlashuvi. 
i) Tarmoqda mahsulot ishlab chiqarish va bozorda yagona firma hukmronlik 
qilishi. 
j) Monopoliyalar tomonidan mahsulot ishlab chiqarish hajmini samarali 
darajadan kamaytirish natijasida iste’molchi va sotuvchilar uchun ma’lum 
miqdorda mahsulotning yo‘qotilishi, ishlab chiqarishning kamayishi. 
k) Yagona iste’molchiga asoslangan bozor. 
 
3.Masala va mashqlar 
1. Mukammal raqobatga asoslangan tarmoqda 20 ta firma faoliyat yuritadi. 
Mahsulotning bozor narxi 40. Agar uzoq muddatli davrda tarmoqning minimal 
o‘rtacha xarajatlari 30, umumiy xarajatlar esa 60 bo‘lsa, tarmoqning raqobatli 
muvo-zanatga yaqinlashuvi ro‘y berayapti. U holda narx va taklif qanday 
o‘zgaradi. 

---