Amaliy elektronika asoslari

Elementlarni belgilanishlari.



1 – rasm.

2 – rasm.

Elektr zanjiri elementlarini shartli belgilar asosida grafik ravishda ifodalanishi elektr zanjirining sxemasi deyiladi. 1 – rasm, a-d va 2-rasm, a-d da manba va iste’molchilarning shartli belgi-lari ko‘rsatilgan.

Unsurning nomi	SHartli belgisi	Nisbiy щlchamlari
Rezistor
Elektr yurituvchi kuch manbasi
Elektr toki manbasi
Kondensator
Induktivlik g‘altak

Rezistorlarning ketma-ket va paralel ulanish.

Rezistorlar ketma-ket ulanishi uchun ularning bittadan uchlari o‘zaro ulangan bo‘lishi va ulardan bitta tok oqib o‘tishi kerak.

Bu holda ularni muqobil qarshilikli rezistor bilan almashtirish mumkin.

YAngi rezistorning qarshiligi ketma - ket ulangan rezistorlar qarshiliklari yig‘indisi sifatida topiladi:

R_muq=R₁+R₂+.... R_n=R_i

Masalan, quyidagi uchta rezistor ketma- ket ulangan


R₁=5kOm R₂=10 kOm R₃=20 kOm



Bu uchta rezistorni R_muq qarshilikli rezistorga muqobil almashtirishimiz mumkin:
R_muq=R₁+R₂+R₃=5+10+20=35 kOm

b) Ikkita va undan ortiq rezistorlarning har ikkala uchlari ham bir-birlari bilan o‘zaro ulangan va bu rezistorlar parallel ulangan hisoblanadi.

Bunday rezistorlarni bitta muqobil qarshilikli rezistor bilan almashtirish mumkin.

Muqobil qarshilikli rezistorning o‘tkazuvchanligi esa mavjud rezistorlar o‘tkazuvchanliklarining arifmetik yig‘indisi sifatida topiladi:

G=∑Gi

Masalan, quyidagi uchta rezistor bir-biri bilan parallel ulangan:

Ularning har birini o‘tkazuvchanligi qarshilikka teskari qiymat sifatida topiladi:
G₁=1/R₁= 1/5 = 0,2 Sm

G₂=1/R₂= 1/10 = 0,1 Sm

G₃=1/R₃= 1/20 = 0,05 Sm
Uchala rezistorni bitta muqobil qarshilikli rezistorga almashtiramiz:

Bu rezistorning o‘tkazuvchanligi:
G_muq= G₁+ G₂ + G₃ = 0,2 + 0,1+ 0,05 = 0,35 Sm
Kirxgof qonunlari.

Kirxgof 1-qonunining taorifi quyidagicha: Elektr zanjirining hohlagan bir tuguniga oqib kirayotgan elektr toklarini arifmetik yig‘indisi shu tugundan oqib chiqayotgan elektr toklarini arifmetik yig‘indisiga teng:

Kirxgofning 2- qonunining ta’rifi quyidagicha:

Elektr zanjirining tok manbasi bo‘lmagan har qanday konturidagi kuchlanishlarning (kuchlanishlar pasayishining) algebraik yig‘indisi shu konturdagi E.YU.K. larning algebraik yig‘indisiga teng:
∑E_i=∑I_jR_j