Amaliy elektronika asoslari

1-rasm.

.

Xalqaro birliklar tizimi (XBT) da elektr tokining o‘lchov birligi sifatida amper qabul qilingan. O‘tkazgichning ko‘ndalang kesimidan bir sekund davomida bir kulon (Kl) elektr zaryadlari o‘tgandagi tok kuchi bir amper (A) ga teng bo‘ladi



O‘zgarmas tok t vaqtda ko‘chirgan zaryad:

Nemis olimi G. Om 1827 yilda R qarshilikka ega bo‘lgan o‘tkazgichdan oqayotgan I tok bilan unga qo‘yilgan kuchlanish U orasidagi chiziqli bog‘lanish mavjudligini aniqladi:

I=U/R

Bu ifoda zanjirning bir qismi uchun Om qonuni deb yuritiladi. Om qonuni ifodasidan o‘tkazgich elektr qarshiligi birligi topiladi:

R=

Om qonuni elektr zanjiriga oid asosiy qonun bo‘lib, zanjirdagi tok va kuchlanish o‘zaro kanday nisbatda bog‘langanligini ifodalaydi. Bu konunga ko‘ra tarmoqlanmagan berk zanjirdagi (konturdagi) tok EYUK ga to‘g‘ri proporsional, zanjirning to‘la qarshiligiga teskari proporsionaldir.

M azkur qonunga binoan 1-rasmda ko‘rsatilgan, EYUK manbai bo‘lmagan elektr zanjirining istalgan qismi uchun elektr zanjirdagi tok quyidagicha ifodalanadi:

1-расм.

Mazkur qonunga binoan 2-rasmda ko‘rsatilgan elektr zanjiri, berk kontur uchun Om qonuni quyidagicha ifodalanadi:




2-расм.


bu erda g_o — manbaning ichki qarshiligi; Rl-elektr uzatish liniya simining qarshiligi; R_n — iste’molchining (nagruzkaning) qarshiligi; g₀ +R_t — zanjirning to‘la qarshiligi; R_t = r_o + R_n — tashqi zanjirning qarshiligi.