Amaliy audit

Ichki audit funktsiyasi 

Ichki  audit  funktsiyasi  organ  (maxsus  tuzilgan  ichki  tarkibiy  bo’linma) 

tomonidan  amalga  oshiriladi,  uning  tomonidan  rahbariyatga  ichki  nazorat 

tizimi  samarali  faoliyat  yuritmoqda  va  iqtisodiy  resurslardan  samarali 

foydalanishga nazorat tizimining hissasi bo’yicha tavsiyalar beradi. 

Ichki  audit  maqsadi  –  bu  tavsiyalarni  tuzish,  rahbariyat  tomonidan 

hisobga olinadigan 

majburiy  tadbir  hisoblanadi.  Kamchiliklarni  bartaraf 

etish bo’yicha tadbirlarni amalga oshirish rahbariyat javobgarligi hisoblanadi. 

Xatolar  bilan  ishlash  ichki  audit  faoliyati  doirasiga  kiradi,  lekin 

qalloblikka  qarshi  choralar  qabul  qilish  uning  vazifalari  doirasidan 

tashqariga 

chiqadi. 

Qalloblikka 

qarshi 

kurash, 

rahbariyat 

tizimining 

markaziy elementi bo’lib, NTB asosiy xususiyatidan kelib chiqadi. 

Ichki audit funktsiyasi samarasi uchun sharoit 

 Ichki  audit  xalqaro  tan  olingan  standartlarni  tan  oladi  va  qo’llaydi.  Ichki 

Auditorlar  Instituti  tomonidan  ishlab  chiqilgan  Audit  Standartlari  Tasnifiy 

Standartlar,  Ijro  Standartlari  va  Realizatsiya Standartlaridan tashkil topadi. 

Tasnifiy 

Standartlar 

tashkilot 

va 

tomonlarning 

ichki 

audit 

faoliyatini  amalga  oshirishni  tasnifiga  taalluqli  bo’ladi.  Ular  asosan 

mustaqillik, xolislik va kasbiy mahoratlarini o’z ichiga oladi. 

Mustaqillik va xolislik 

Ichki  audit  –  bu  mustaqil  va  xolisona  baholash:  ichki  audit  ichki 

nazorat  jarayoniga  jalb  qilinmaydi,  chunki  u  ichki  nazoratni  baholashi 

lozim.  Aksincha,  u  boshqaruv  tarkibiga  bog’liq  bo’lmagan  holda  faoliyat 

yuritadi. U bevosita tashkilot rahbari oldida hisobot beradi. 

Kasbiy mahorati 

Ichki  audit  faoliyati  bilim,  ko’nikma  va  boshqa  vakolatlar,  uning 

majburiyatlarini  amalga  oshirishni  talab  qiladigan  hamda  tegishli  kasbiy 

e’tiborni talab etadi. 

Ijro  Standarti  ichki  audit  faoliyatining  mohiyatini  ochib  beradi  va  sifat 

mezonlarini  taqdim  qiladi,  ushbu  xizmatlarni  taqqoslash  orqali  baholanadi. 

Ular  asosan  ish  hajmini,  auditorlik  ishlarining  bajarilishini  va  ichki  audit 

faoliyatini boshqarishni o’z ichiga oladi. 

Ish hajmi 

Hamma  faoliyat  ichki  audit  sohasi  orqali  nazorat  qilinadi.  Bu  –  barcha 

faoliyat  tekshiriladi  degan  ma’noni  bildirmaydi,  ular  audit  baholanishiga 

kiritiladi va riskni baholash natijalari bo’yicha qarab chiqiladi. 

Auditorlik ishlarining bajarilishi 

---

44 

 

Ichki 

audit 

batafsil 

riskni 

baholanishini 

tekshiradi, 

rahbariyat 

tomonidan  amalga  oshiriladigan  va  uning  riskini  baholashni  tayyorlaydi 

o’zining ish dasturi asosida va audit ishlarini o’tkazadi. 

Audit 

ishlarining 

hamma 

bosqichlarida 

(rejalashtirish, 

testlash, 

tekshirish,  hisobot)  Ichki  audit  bo’yicha  qo’llanma  loyihasida  yozilgan 

tartibda 

tegishli 

kasbiy 

mahorat 

bilan 

amalga 

oshiradi, 

tegishli 

auditorlik kasbiy amaliyotini qo’llaydi. 

Ichki audit faoliyatini boshqarish 

Audit  bo’limi  aynan  bir  xil  resurslar  bo’yicha  taqdim  qiladi.  Aynan  bir 

xil  miqdordagi  auditorlarni  yollash  va  o’qitish  audit  strukturasini  tuzish, 

auditorlik  vazifalarini  xalqaro  standartlar  asosida  bajarish imkonini beradi. 

Realizatsiya 

Standartlari 

auditorlik 

ishlarini 

maxsus 

turlari 

qo’llaniladi va bu erda ular to’g’risida batafsil to’xtalib o’tilmaydi. 

Ichki  auditning  asosiy  3  xil  turi  mavjud  –  bu  mos  kelishlik  auditi, tizimli 

audit va faoliyat natijalari auditi. 

Mos  kelishligi  auditi  tegishli  qo’llanilayotgan  qonunlar,  qoidalar, nizom, 

standart  va  tegishli  amaliyotga  nisbatan  mos  kelishligini  baholaydi.  Tizimli 

audit  rahbariyat  tomonidan  tashkil  qilingan  ichki  nazorat  ishonchliligini 

tekshiradi. 

Faoliyat  natijalari  bo’yicha  audit  rahbariyatning  uning  tasarrufida bo’lgan 

umumiy  rahbarlik  va  resurslarga  nisbatan  harakati  natijalarini baholaydi.