Amaliy audit

o’rganish, kuzatish, so’rab-surishtirish va 
tasdiqlash, hisoblash va tahliliy sharx
yordamida tekshiruv ob’ekti bo’yicha zaruriy 
dalillarni oladi. U auditor dalillarini samaraliroq yig’ishni ko’zda tutuvchi tekshirish 
rejasida zarur ma’lumotlarni to’plash uchun qanday tadbirlarni qancha miqdorda va 
xajmda amalga oshirishni ko’zda tutishi lozim. Auditor tekshiruv dasturida 
korxonaning ekologiya bilan bog’liq u yoki bu yo’nalishini qaysi usullar yordamida 
tekshiruvdan o’tkazishini avvaldan rejalashtirib oladi. 
O’rganish
yozuvlar, xujjatlar, moddiy aktivlarni tadqiq etishdan iborat. 
Yozuvlarni va xujjatlarni o’rganish auditor dalillarini olishga imkon beradi. Bu 
dalillar tusiga, olingan manbaiga, ichki ekologik nazoratning samaradorligiga qarab 
turli ishonchlilik darajasiga ega bo’ladi. 

---

502 
Kuzatish
mijoz xodimlari bajarayotgan tadbirlarni, amalga oshirayotgan 
jarayonlarni ko’zdan kechirish, jumladan mijozning turli ekologik aktivlarni 
ro’yxatga olishda ishtirok etishdan iborat. Bu o’rinda atrof muhitni himoya qilish 
vositalari, ya’ni qurilmalarni ro’yxatga olish jarayonini kuzatishga balansdagi aktivlar 
moddalari va xo’jalik muomalalarini o’tkazish hollarining haqiqiyligi va aniqligi 
to’g’risida qimmatli va ishonchli dallilarini olish usuli deb qaramoq lozim. Ro’yxatga 
olishda ishtirok etish yoki bu ishni amalga oshirishni kuzatib turish mijozning 
ekologik nazorat tizimi tashkil etilishini to’g’ri baholashga yordam beradi. 
So’rab bilish
xo’jalik sub’ekti ichida yoki uning tashqarisida vakolatli 
shaxslarning tegishli axborotini o’rganishdan iborat. So’rash uchinchi tomonlarga 
yuboriladigan rasmiy yozma so’rovdan, xo’jalik sub’ekti ichidagi shaxslardan 
norasmiy ravishda og’zaki so’rab-surishtirishgacha turlicha bo’lishi mumkin. Og’zaki 
so’rab bilish uchun turli muammolar bo’yicha savollar ro’yxati oldindan 
tayyorlanishi mumkin. Masalan, korxonani atrof muhitga chiqarayotgan zararli 
moddalar xarakatini hisobga olishga, suv rusurslarini ifloslanishi va atmosferani 
buzilishiga doir savollar tayyorlanishi mumkin. Savollarga berilgan javoblar 
ekoauditorga ilgari unda bo’lmagan axborotlarni berishi yoki ekoauditor dalillarini 
tasdiqlashi mumkin. 
Mavjud yozuvlardagi axborotga ishonch xosil qilish uchun uni tasdiqlashga 
taqdim etiladi. Masalan, odatda ekoauditor bevosita bog’liq shaxslar bilan muloqatda 
bo’lib, ekologik hisobotdagi ma’lumotlarni tasdiqlashni so’raydi.