Amaliy №2. Hayot faoliyati xavsizligining komfort sharoitlari, ishchi o’rnini erganomikasini o’rganish

2. Faoliyat xavfsizligi psixologiyasi. Inson faoliyatini tashkil qilishning psixologik jihatlari.
Mashina yoki inson faoliyatini tizimli tahlili (maxsulot, predmet) - bu ergonomikada materiya, energiya va axborotni biron bir maqsadda o’zgartirish uchun qo’llanadigan xar qanday texnik moslama.
“Mashina” tushunchasi oddiy asbobni (pichoq, bolg’a) yoki murakkab dastgoxni, kosmik kemani bildirishi mumkin.
Ergonomika - dizayn bilan organik ravishda bog’langan. Dizaynning asosiy maqsadlaridan biri insonni moddiy va ma’naviy talablariga javob beradigan garmoniyali muxitni shakllantirish. Bu yerda predmetlarni nafaqat tashqi kurinishi, balki ko’prok ularni strukturaviy tizimli aloqalariga etibor beriladi. Bu jixat tizimga funksional va kompozision birlik beradi. Aynan shu jixat ergonomikani dizaynni ilmiy asosi deb atashga yo’l beradi.
So’ngi yillarda xorijda ergonomika va dizaynga yondoshgan faoliyatga ergodizayn tushunchasi keng qo’llanilmoqda. Ergodizayn “inson omili” bo’yicha ergonomik tadqiqotlarni loyixaviy – dizaynerlik ishlar bilan shunday bog’lab borayaptiki ular orasidagi chegarani ko’pincha ilg’ab bo’lmayapti. Ergonomika ilmiy fan sifatida inson, jamiyat, texnika, bilim va tabiiy fanlar yutug’ining sinteziga asoslanadi. Bu fanlarni natijalarini bir biriga bog’lab o’z tavsiyalarida insoniy va texnik aspektlarni uyg’unligiga erishadi.
Inson faoliyatini optimallashtirish masalasini ergonomik yondoshuv buyicha xal etish bir nechta faktorlar bilan bog’liq. Asosiylari quyida keltirilgan. Ijtimoiy- psixologik faktorlar mashina konstruksiyasini va ish joylarini tashkil kilish, guruxlar aro xamkorlikni nazarda tutadi.
Antropometrik faktorlar jixozlarni o’lchamlarini va uni elementlarini inson tanasini o’lchamlariga,og’irligiga mos kelishini ta’minlab beradi, psixologik faktorlar jixozlarni, texnologik jarayonlarni insonni qabul qilish, xotiralash, fikr yuritish imkoniyatlarini hisobga olishni nazarda tutadi.
Fiziologik faktorlar jixozlarni insonni ko’rish, eshitish imkoniyatlariga mos kelishini nazarda tutadi. Bu faktorlar jixozlarni yana insonni kuch ishlatish, tezlik va energetik imkoniyatlariga mos kelishini nazarda tutadi. Gigiyenik faktorlar bu ish joylarni: yoritilganligiga, xavo tozaligiga, namligiga, xaroratiga, bosimiga, shovqinga, titrashlarga talablar qo’yadi.