Назорат саволлари:
12.1. Бино ва иншоотлар конструкцияларининг кузатув-текширув ишлари қандай амалга оширилади?
12.2. Бино ва иншоотларнинг конструкцияларини текширишнинг асосий босқичлари санаб беринг.
12.3. Текширишда қандай ҳолларда бузувчи ёки бузмайдиган усуллардан фойдаланилади?
Фойдаланилган адабиётлар:
1. Износ зданий, диагностика и реконструкция. Учебное пособия. Под ред.В.В.Фурсова. -Киев., 1998.
2. Калинин В.М., Сокова С.Д. Оценка технического состояния зданий: Учебник. -М.: ИНФРА-М, 2006
13-Мавзу: Объектда ўлчов ишларини олиб бориш
Режа:
13.1. Қурилиш конструкциялари ва материалларининг мустаҳкамлик, деформация ва бошқа физик-механик тавсифларини аниқлаш.
13.2. Конструкцияларни текширишда бузувчи ва бузмайдиган усуллар.
13.3. Замонавий текширув усуллари.
13.4. Диагностик асбоб-ускуналар ҳақида.
Таянч сўз ва иборалар: кузатув-текширув ишлари, кўрикдан ўтказиш режаси, бузмайдиган усуллар, бузувчи усуллар, замонавий текширув усуллари, диагностик асбоб-ускуналар.
Қурилган ва эксплуатация қилинаётган бино ва иншоотларнинг қурилиш конструкциялари ва материалларининг мустаҳкамлик, деформация ва бошқа физик-механик тавсифларини аниқлаш учун механик ва физик усуллардан фойдаланилади.
Механик усуллар:
а) Статик ёки динамик юк остида штампни ботириш йўли билан бетон юзасига тушадиган изнинг ўлчамлари билан мустаҳкамлик ўртасидаги боғлиқликка асосланган пластик деформация усули. Бетон юзасидаги из пресс остидаги статик юкнинг, зарб остидаги динамик юкдан пластик ёки эластик -пластик деформацияни тавсифлайди.
б) Ёриш билан қўпориб олиш синов усули. Бу усул конструкция қисмидан бетон бўлакчасини ёриб қўпориб олиш учун талаб қилинадиган куч бўйича мустаҳкамликни аниқлашга асосланган. Бунинг учун бетонда пармаланган тешикчага цемент қоришмаси билан анкер қурилмаси олинади. Бу усул бетон юзасига эпоксид елими билан ўрнатилган дискни юқоридаги асбоб билан кўчириб олиш орқали ҳам амалга оширилиши мумкин.
в) Пружина остидаги болғачани бетон юзасидан қайтишининг ўзгаришига асосланган ва бетоннинг мустаҳкамлигини бетонга урилгандаги қайтиш катталиги бўйича тавсифлайди.
Физик усулларга импульсли, радиоизотоп текширувлар мисол булади.
Импульсли усуллардан, ультратовуш усули кенг қўлланилади. Бу усул ультратовуш тўлқинининг бетонда тарқалишига кетадиган вақтнинг ўзгаришига асосланган.
Радиоизотоп усул бетоннинг зичлигини ва олдиндан ўрнатилган боғлиқликларга кўра ғовакли бетонларнинг мустаҳкамлигини аниқлаш имконини беради. У радиоактав изотоплар манбаларидан чиқадиган гамма-нурлардан фойдаланишга асосланган.
Мустаҳкамликни аниқлашдаги хатоларни камайтириш мақсадида бетонни комплекс синовларга, намуналарни бузувчи усулларда бетон мустаҳкамлигини аниқлашни тавсия этади.
Темирбетон конструкцияларни метал конструкциялари ҳамда арматурасининг физик-механик тавсифларини худди ўша элементдан кесиб олинган намунани стандарт бўйича синаш орқали ўрнатилади.
Ҳозирги кунда бино ва иншоотлар конструкцияларининг текшириш бўйича жуда кўплаб замонавий асбоб ва ускуналар мавжуд бўлиб, улар ёрдамида конструкциялар ва конструктив элементларининг материалини текшириш, уларнинг мустаҳкамлигини аниқлаш, улардаги дефектларни, дарзларнинг чуқурлигини, материалнинг бир жинслилигини, ғоваклигини, эластиклик модулини, зичлигини ҳатто арматураларнинг зўриқтирилганлик даражаларини текшириш имконияти мавжуд. Бундай асбоб ва ускуналар ёрдамида конструкцияларни текшириш бузувчи ва бузмайдиган усулларга кўра аниқланади.
13.1-жадвал
-
Do'stlaringiz bilan baham: |