Амалий машғулот №6. Асаб марказлари ва уларнинг хоссалари Тематик режа

Тормозловчи нейронлар
.
 
Бу нейронлар марказий нерв тизимининг 
турли бўлимларида топилган. Уларга мисол қилиб орқа миядаги Реншоу 
ҳужайраларини кўрсатиш мумкин. Орқа мияни ҳаракатлантирувчи 
нейронларининг аксонлари ён шохлари орқали Реншоу хужайраларига 
бирикади. Реншоу ҳужайраларининг аксонлари ўша ҳаракатлантирувчи 
нейронларда тугайди. Ҳаракатлантирувчи ҳужайрада ҳосил бўлган қўзғалиш 
тўғри йўл орқали мускулга боради, ён шохлари орқали эса тормозловчи 
нейронни қўзғатади. Тормозловчи нейрон синапс орқали ҳаракатлантирувчи 

---

ҳужайрани тормозлайди. Бу турдаги тормозланишни қайтар тормозланиш 
деб аталади.
Рефлекс жараёнларининг координацияси. Организмда содир бўладиган ҳар 
қандай ҳаракат турли хил рефлексларни ўзаро бир-бирига таъсири натижаси 
ҳисобланади. 
Марказий нерв тизимидаги нейронлар ва нерв жараёнларининг ўзаро 
келишиб, уйғунлашиб ишлашини координация деб аталади. 
Рефлекслар ўзаро таъсирининг морфологик асоси нерв тизимида оралиқ 
нейронларнинг мавжудлиги ҳисобланади. Оралиқ нейронлар бир нечта рефлекс 
ёйлари йўллари таркибига кириши мумкин. 
Рефлексларни ўзаро таъсири натижасида жавоб реакцияси кучайиши ёки 
сусайиши мумкин. 
Масалан, оғиз бўшлиғидаги тактил ва таъм билиш рецепторларини 
қўзғатилса сўлак ажаралиш рефлекси кучаяди ва ютиш рефлекси ҳамда нафас 
олиш рефлексини тормозлайди. 
Рефлексларнинг ўзаро уйғунлашуви ёки координацияланиши бир қатор 
механизмлар орқали амалга ошади. 
Конвергенция
. Кўп ҳолларда турли нерв йўллари орқали келаётган 
қўзғалиш импулслари битта оралиқ ёки эфферент нейронга келади. Яъни битта 
нейронга конвергенцияланади. Марказий нерв тизимида конвергенция 
жараёнининг мавжудлиги турли йўллардан келаётган ахбортни бир жойга 
тўпланиши, организмни зарур жавоб реакциясини тайёрлашни осонлаштиради. 
Нерв марказларининг окклюзия йиғилиш ва осонланиши хусусиятлари 
конвергенция жараёни билан боғлиқ.