Z Zarra (nanotexnologiyada) 1) Kichik o’lchamdagi (mezodiapazondan boshlab) ob’ekt bo’lib, o’ziga xos bo’lgan fizik hamda kimyoviy xossalarga ega bo’lgan holda bir vaqtda fazoda ko’cha oladi. (ASTM izohiga qo’shimcha) 2) Elementar zarra va kvazizarraga qarang.
Zaryad tashuvchilar yashash vaqti Yarim o’tkazgichlar da elektronlar yoki kovaklarning o’tka zuvchanlikda qatna shish vaqti. Elektronlarning o’tkazuvchanlik zonasida, kovaklarning esa valent zonada bo’lish vaqti. Yashash vaqti elektron va kovaklarning rekombinatsiya qilinishi bilan chegaralanadi. Rekombinatsiya esa mavjud rekombinat siya markazlari (nuqsonlar) orqali amalga oshiriladi.
Zonalararo rekombinatsiya Elektronlarning o’tka-zuvchanlik sohadan valent sohaga qaytib tushishiga aytiladi. Natijada elektron-ko-vak jufti yo’qoladi.
O’ O’tkazuvchanlik zonasi Qattiq jismdagi bo’sh (to’lmagan) zonalar orasida eng quyi (energiya shkalasi bo’yicha) zona. ashqaridan ta’sir ettirilganda masalan, temperatura, yorug’ lik, elektr maydon va b.) elektronlar qabul qilishi mumkin bo’l gan, absolyut nol temperaturada esa elektronlarga ega bo’lmaydigan ruhsat etilgan zonaga ayti ladi.
O’ta o’tkazgich Ma’lum past harorat da qarshiligi sakrash bilan nolga tushadi gan qattiq jism. Bun dan tashqari yuqori temperaturada ham o’ta o’tkazgich moddalar ochilgan
O’zgarmas manbadan diffuziya Diffuziya natijasida yarim o’tkazgich sirtidagi diffuziya qilinuvchi atomlar konsentratsiyasining o’zgarishi sezilarli bo’lmasligini ta’minlovchi diffuziya manbai.
O’tkazuvchanlik zonasi elektronlari effektiv holat zichligi O’tkazuvchanlik zonasida bir birlik energiya oralig’ida (intervalida) elektronlar joylashishi mumkin bo’lgan holatlar miqdori.
SH Shottki nuqsonlari Atomlar panjara tu gunlarini tashlab ketgach, kristall sirtiga chiqib yangi qatlam tashkil qilishi mumkin. Panjaradagi bunday nuqsonlar Shottki nuqsonidir.
Shottki bar’yeri yoki Shottki diodlari Yetarli potensial to’-siqqa ega bo’lgan metall-yarim o’tkaz-gich kontakt.
Shottki diod Metall-yarim o’tkaz-gich tutashuvidan ho-sil bo’ladigan poten-sial to’siq asosida ishlaydigan diod.
CH Chegaralangan manbadandiffuziya Diffuziya jarayonida diffuziya manbaidagi atomlar konsentratsi yasi kamayib borishi ga mos manba.
Chegaraviy dislokatsiya Siljish vektori, dislo katsiya chizig’iga perpendikulyar bo’l gan dislokatsiyadir.
Ciqish ishi Temperatura T=0 bo’lganda elektronlarni fermi sathidan vakuumga chiqarish uchun kerak bo’lgan energiya. bilan belgilanib, eV larda o’lchanadi.