Allayarov A. I. O’rmonov H. B. O‘zbekistondagi ziyoratgoh obidalar

Shohimаrdon mаjmuаsi. Xorazm viloyatidagi meʼmoriy yodgorlik (XIX asr); Shohimardon qabristonida. Majmua turli davrlarda qurilgan maqbara, qorixona, oshxona, mujovur (mulla) va ziyoratchilar uchun yotoqxona hamda uning atrofida bunyod etilgan xon avlodlari va aslzodalarning maqbaralaridan tashkil topgan. Xorazmda Shohimardon nomi bilan mashhur boʼlgan xalifa Аli sharafiga qurilgan asosiy maqbara peshtoqgumbazli, bir xonadan iborat, peshtogʼi 2 qator gʼishtin sharafa bilan yakunlangan, yuzasi mayda koshinkori yashil «pechak» va «toʼrtburchak» shakllar bilan qoplangan. Yoʼl yoqasi boʼylab joylashgan 3 ta qorixona soʼnggi davr meʼmorligiga xos uslubda barpo etilgan. Bir xil kattalikda qurilgan peshtoqli 2 maqbara (biri 7 gumbaz, ikkinchisi 2 gumbaz bilan yopilgan) yon devorlariga anʼanaviy yassi ravoqlar ishlangan. «Qoʼsh mozor» nomi bilan keng tarqalgan yer osti maqbarasi 3 qismli boʼlib, bosh tarzidagi peshtoq orqali markaziy xona — miyonsaroyga kiriladi, miyonsaroyning 2 yonida kulohiy gumbaz bilan yopilgan goʼrxonalar joylashgan, shakldor ravoqlarga oʼrnatilgan ichki gumbazi ganch oʼymakorligi bilan bezatilgan. Аyrim binolar buzilgan.¹³²