Alkenlar sheripbayev mardonbek

Olinish usullari:

• Olinish usullari:
• 1. Alkanlarni krekinglash usuli: alkanlarni yuqori haroratda termik krekinglash natijasida, kreking uchun olingan alkan tarkibidagi uglerodlar sonidan kam bo’lgan alkan va alken olinadi.
• C6H14 → C3H8­ + C3H6
• 2. To’yingan spirtlarni degidratlash usuli: Masalan, etil spirtini alyuminiy oksid katalizatorligida va sulfat kislota ishtirokida 160-180°C haroratda degidratlab etilen (eten) olinadi.
• C2H5OH → C2H4 + H2O
• Spirtlardan suvning ajralishi spirtlarning tabiatiga bog’liq bo’lib, uchlamchi spirtlar eng oson degidratlanadi. Spirtlardan suvning ajralishi, ko’pincha Zaytsev qoidasiga bo’ysunadi. Ya’ni degidratlanish va degidrogalogenlanish jarayonida vodorod atomi gidroksid yoki galogen bog’langan uglerodning kam gidrogenlangan (ya’ni vodorod atomi kam bo’lgan) qo’shnisidan ajraladi:

Fizik xossalari. 

• Gomologik qatorning dastlabki to’rt vakili gazsimon C5H10 dan to C12H24 gacha suyuqlik, qolganlari qattiq moddalardir. To’g’ri zanjir hosil qilib tuzilgan olefinlar tarmoqlangan zanjirli izomerlariga qaraganda yuqori haroratda qaynaydilar. Sis-izomerlari trans-izomerlariga nisbatan yuqori haroratda qaynaydilar. Olefinlarning zichligi birdan kichik, lekin tegishli parafinlarnikidan katta. Olefinlar suvda oz eriydilar, lekin ularning eruvchanligi parafinlarnikiga qaraganda yuqori. Ular ayrim og’ir metallar tuzlari eritmalarida (Cu2Cl2, Pt va h.o.) yaxshi eriydilar va ular bilan kompleks birikmalar hosil qiladilar. Ular uchun infraqizil spektrlar xarakterili bo’lib, vinil guruhidagi qo’shbog’ning valent tebranishlari 1050 sm-1 da C–H – bog’lanishning deformatsiya tebranishi 920 va 980 sm-1 da namoyon bo’ladi. ^ Olefinlar ultrabinafsha nurlarni 190-200 nm li to’lqin uzunligida yutadilar. Yadro-magnit rezonansi spektrlari olefinlar uchun xarakteril bo’lib, olefin protonlari 4,5-6,0 m.u. da xarakterli signal beradi (kimyoviy siljish signali)