Alisher navoly nomidagi toshkent davlat



Download 101,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet129/132
Sana01.06.2022
Hajmi101,6 Mb.
#629575
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   132
Bog'liq
Nizomiy Ganjaviy va Alisher Navoiy ijodida turkona tafakkur va g\'oyaviy

Birisin dedi: Jomi Getinamoy,
В iris in dedi: Jomi Ishratfizoy.
Iskandar qo‘lga kiritgan jom Jomi Ishratfizoy (shodlik 
ko‘paytiruvchi jom ) b o iib , uning xosiyati shunda ediki, qancha 
ichilsa ham, sharobi tugamasdan, mayga limmo-lim turardi va 
egri tutilganda ham bir tomchi undan to ‘kiImasdi.
364


Maliu ibn Mabok mag‘lub va yarador holda Iskandar oldiga 
taslim bo‘lib keladi hamda undan kechirim so‘raydi, Iskandar 
uzrini qabul qiladi. K o‘p o‘tmay, Mallu vafot etadi. Iskandar 
uning vasiyatiga binoan qizi M ehmozga uylanadi, o ‘g ‘li Feruzni 
Kashmirga podsho qiladi.
Kashmirdan so‘ng Iskandar Hindiston tomonga yurish 
qiladi. Hind Royi Iskandaming Kashmirda ko‘rsatgan shijoat va 
hikmatini eshitib, had-hisobsiz sovg‘a-salomlar bilan bir guruh 
donishmandlami elchi qilib j o ‘natadi, Iskandar hindistonlik 
donishmandlarni katta izzat-ikrom bilan qabul qilib, taxtda emas, 
tuproqda ular bilan birga o ‘tirib, muzokara olib boradi. Ular 
Iskandaming aql-u zakovati va bag‘rikengligiga tan berib, Hind 
Royining gunohini so‘raydilar. Iskandar Hindistonning ikki yillik 
xirojidan kechib, Royning ham gunohidan o ‘tadi.
“Qissadan hissa” tariqida keltirilgan keyingi - 44-bobda 
Navoiy kechirimlilik fazilati haqida so‘z yuritadi. Bobda 
berilishicha, 
kechirimli 
va 
saxovatpesha 
bo‘lgan 
kishi 
hukmdorlar orasida alohida ehtiromga sazovordir:
Birov shahlar ichra erur muhtaram,
Ki bo 'Ig'ay aning da'bi afv-u karam.
Ani bit javonmardyoxud karirn,
Ki bedodidin bo ‘Imag ‘ay elga him.
Navoiy talqiniga k o ‘ra, agar gunohkor o ‘z aybiga iqror 
bo4lib kechirim so‘rasa, gunohidan o ‘tish yoki yengilroq jazo 
muqarrar 
qilish 
javonmardlik 
belgisidir. 
Kechirimlilik 
shohlaming asosiy xislati bo‘lmog‘i lozim. Hattoki qatl hukmi 
vojib bo'lgan joyda ham hukmni zindonga almashtirish to ‘g ‘riroq 
boMadi. Chunki har bir mahkumning onasi bor. Ona farzandini 
bilib-bilmay jinoyat qilib,, kimningdir g‘azabiga duch kelishi va 
qatl etilishi uchun tarbiya bermaydi:
Ani ко ‘rkim, ulzori mazlum ona,
Necha ко ‘rdi hifzida ranj-u ano.
Ul uyg ‘onmasin deb yebon qayg ‘usin,
Harom ayladi kechalar uyqtisin.
365


Iskandar qishni Hindiston o'rmonlarida ovchilik va aysh- 
ishrat bilan o ik azib , ko‘klam taslida Chin va Xitoy tomonga 
yurish qiladi, Chin xoqoni katta qo‘shin bilan Iskandar istiqboliga 
chiqadi, ammo unga bas kelolmasligim anglab, o‘zi elchi Iibosida 
Iskandar huzuriga borib, tinchlik bitimi tuzishga erishadi. Chin 
xoqoni ham Iskandar sharafiga kalta ziyofat beradi. 
Ziyofat 
chog4 ida xoqon oliymaqom mehmoniga ikkita ajoyib narsa 
sovg‘a qiladi. Birinchisi - ikki tomoni ham “oy-u kundek yorug4” 
b o iib , bir tomoni rostni yolg‘ondan ajrim qiluvchi, ikkinchi 
tomoni mast odamning haqiqiy qiyofasini ko‘rsatuvchi Chin 
ko"zgusi, ikkinchisi - ham husn-u jamolda, ham fazl-u kamolda 
benazir Chin go‘za!i edi. Iskandarga bu sovg‘alar juda ma'qul 
tushib, hakimlariga ushbu sovg‘aning evaziga biror ixtiro 
qilishlarini topshiradi. T o‘rt yuz hakim ikki guruhga boMinib, 
ishni boshlaydilar. Aflotun va Suqrot boshchiligidagi guruh 
osmon ahvolini ko ‘rsatuvchi usturlobni, Arastu va Buqrot 
rahbarlik qilgan guruh esa, olam ahvolini ko ‘rsatuvchi Iskandar 
ko‘zgusini yaratadilar:
Ul о 'Idi suturlobi maxfisamo,
Bu bir о ‘Idi mir'oti getinamo.
Chin xoqoni bu kashfiyotlami ko ‘rib, Iskandar va uning 
saroyidagi hakimlarga qoyil qoladi. Iskandar Chin mulkida 
Malluning qizi - Nozmehr va Doroning qizi Ravshanakni o ‘z 
nikohiga olib, bir muddatdan keyin M ag‘rib tomonga yurishni 
boshlaydi. M ag‘rib tomonda ko‘kko'z, soqoli sariq, rangpar yuzli 
vahshly qabilalar bilan urushadi. Vahshiylar xaylidan bir 
pahlavon chiqib, Iskandar qo4shinidan o ‘n uch pahlavonni asir 
oladi. Iskandar bu holatdan muztar b o iib turgan chog‘da Chin 
lo‘bati maydonga kirib, dushmanni osonlikcha m a g iu b etadi va 
Iskandar oldiga asir etib keltiradi. 
Iskandar bundan xursand 
b o iib , Chin lo‘batini o ‘zining xos haramiga oladi. Tutqun 
pahlavonni esa, iltimosiga ko‘ra ozod etadi. Ozod b o ig a n
pahlavon borib, o ‘zi asirga tushirgan o 'n uch pahlavon bilan birga 
Doro bilan b o ig a n urushda asir tushgan Boriq Barbariyni ozod 
qilib, Iskandar xizmatiga keladi.
366


Iskandar M ag‘rib diyorini fath etib, o ‘z vatani - Rum 
tomonga ot surganda, yo‘lda Qirvon diyori ahli unga Ya'juj va 
Ma'juj zulmidan panoh istab murojaat qiladilar. Iskandar bu yerda 
olti oy davomida ikki tog‘ orasida mashhur Saddi Iskandariyni 
bunyod etib, Ya'juj va Ma'juj balosini d af qiladi:

Download 101,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   132




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish