Alisher navoiyning notiqlik to’G’risidagi qarashlari

SHARQNING MASHHUR NOTIQLARI. NAVOIYNING NOTIQLIK VA NUTQ MADANIYATIGA OID ASARLARI

• Turizm fakulteti Sirtqi 2-guruh
• Bajardi: Sultonjonova Maftuna
• Tekshirdi: Mirsagatova N.

Ritorika grekcha so’z bo’lib notiqlik san’ati mazmunini beradi. Notiqlik nazariyasi, notiqlik san’ati haqidagi fan, notiqlik san’ati haqidagi ta’limot ma’nolarini esa notiqlik san’atining keng rivoj topib, nutq madaniyatining alohida sohasi sifatida shakllangandan keyin olgan. U filologiyaning stilistika – uslubshunoslik yo’nalishida o’rganiladi.

• Ritorika grekcha so’z bo’lib notiqlik san’ati mazmunini beradi. Notiqlik nazariyasi, notiqlik san’ati haqidagi fan, notiqlik san’ati haqidagi ta’limot ma’nolarini esa notiqlik san’atining keng rivoj topib, nutq madaniyatining alohida sohasi sifatida shakllangandan keyin olgan. U filologiyaning stilistika – uslubshunoslik yo’nalishida o’rganiladi.
• Uning nazariy asoslari Aristotelning «Ritorika» asarida bayon qilingan. Siseron, Dimosfen, Kvintilian kabilar bu san’atning yirik vakillari sanaladi.
• Notiqlik san’ati, ya’ni ritorika eramizdan avvalgi III-II asrlarda Yunonistonda shakllangan bo’lib, keyinchalik Rimda tarqalgan. Bu davrlarda Yunonistonda demokratik jarayonlar barq urib rivojlangan bir paytda davlat arboblarining obro’-e’tibori va yuqori mansablarga ko’tarilishi ularning notiqlik mahoratiga ham bog’liq bo’lib qoldi.

Notiqlik san’ati sarkardalik san’ati bilan bar-baravar ulug’landi.

• Notiqlik san’ati sarkardalik san’ati bilan bar-baravar ulug’landi.
• Ana shu ikki san’atni mukammal egallagan arboblargina yuqori lavozimlarga saylanadigan bo’ldi. Masalan, mamlakat hayotiga oid muhim masalalar demokratik yo’l bilan hal qilinadigan xalq majlislari va besh yuzlar Kengashida so’zini o’tkaza olgan kishigina xalqni boshqarishga loyiq deb topilgan. Aynan ana shu Kengash dunyoda notiqlik san’atining rivojlanishiga zamin yaratdi. U demokratik jarayonlarda insonning faol ishtirok etish ehtiyojiga aylandi. Masala shu mazmunda talqin etilsa, mustaqil O’zbekistonda demokratik islohotlar yanada jadallashib borayotgan bir sharoitda bu nodir san’atning ahamiyati naqadar muhim ekanligini anglash qiyin emas.