Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat

BIROVNING BOLASI UYIMDA
To‘y qilib kelinchak tushirdim,

O‘zimga o‘zim osh pishirdim.

Men endi… men endi tushundim,

Birovning bolasi uyimda.

Baqirmang, dadasi, sekin-ey,

Ovozingiz biram tekin-ey.

Uyimning qaytiga bekinay,

Birovning bolasi uyimda.

Hammaga qilaman iltifot,

Tilimga bo‘laman ehtiyot.

Ko‘chaga chiqmasin «axborot»,

Birovning bolasi uyimda.

Yordam qil, siqib ber o‘smasin,

Baxtingning yo‘lini to‘smasin.

Sovchiga yomonlab qo‘ymasin,

Birovning bolasi uyimda.

CHimirilmasin deb qoshlari,

Avaylab shu kelinposhshani,

«Siz-siz»lab haydayman pashshani.

Birovning bolasi uyimda.

Bolam der gapirsam, «uf» bo‘pti,

Bilmadim balki kuf-suf bo‘pti.

O‘g‘lim ham qo‘shilib juft bo‘pti.

Birovning bolasi uyimda…(Marhabo Karimova)

4-mashq. Gaplarni ko‘chiring. Sintetik yoki analitik yo‘l bilan hosil bo‘lgan morfologik shakllarni aniqlang.
1. Deraza ochilishi bilan Yo‘lchi boshini ko‘tardi. (O.) 2. Hashamatli mehmonxona mehmonlar uchun bezatildi. 3. Bu hol kun sayin takrorlanib turardi. 4. Ikki yildan buyon dom-darak yo‘q. 5. Tingla bu abadiy sado bo‘ladi, Gadoning dushmani gado bo‘ladi. Ikkovi bir-birin yegunicha to O‘rtada bu dunyo ado bo‘ladi. (A.O.) 6. Ra‘no yer tagidan Rahimjonni kuzatdi. 7. Yetti yoshdan tortib yetmish yoshgacha shu yerda to‘plangan edi. 8. Ulug‘bek endi ketmoqchi edi. 9. Umida kecha ham darsga kechikib kelgan ekan. 10. Mukammal ko‘rmoqchi bo‘ldik dunyoni, Yetuk bo‘lolmadik o‘zimiz biroq. Oh yillar armoni, yillar armoni, Armon ko‘rmadim men sizdan buyukroq. (A.O.) 11. Siddiqjon ostonada uzoq turib qoldi. (A.Q.) 12. Shu tariqa yashnab-yayrab maydonni kesib o‘tishdi. (P.Q.) 13. O‘qigan o‘qdan o‘zar.
5-mashq. Gaplar tarkibida ishtirok etgan morfologik kategoriya shakllarini aniqlang. Shaklning morfologik-semantik yoki morfologik-sintaktik kategoriyaga mansub ekanligini izohlang.