Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat universiteti qoshidagi pedagogik kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini

7 .O‘zbek tilida shaxsni tavsiflovchi SBlarining lisoniy xususiyatlari substansial va nutqiy qo‘llanilishi sotsiopragmatik aspektlarda tahlil qiling.

8 .O‘zbek tili SBlari ma’noviy turlarini tasniflash masalasiga aloqador shaxsni tavsiflovchi SBlari ma’noviy tipi va bu ma’no munosabatini nutqda voqelashtiruvchi lisoniy sintaktik qurilish qoliplar qiysiy tahlil qiling.

9 .Shaxsni tavsiflovchi so‘z birikmalari badiiy nutq vositasi ekanligini boshqa nutq uslublarida qo‘llanilishiga ko‘ra qiyosiy tahlil qiling va misollarda asoslasng.

10.Shaxsni tavsiflovchi SBlarining pragmatik xususiyatlari badiiy, ilmiy, publitsistik va so‘zlashuv nutqiga xoslanishi asosida dalillang.

Amaliy ko‘nikma

1. 
   Tobe va hokim a’zolari shaxs otlaridan tashkil topgan so‘z birikmalarigai misollar keltiring.
   
2. 
   O‘zbek tilida tobe va hokim a’zolari shaxs otlaridan tashkil topgan so‘z birikmalari umumiy sintaktik qolipini yozing.
   
3. 
   Suvchi yigit, sotuvchi erkak, oshpaz qiz, tilshunos olim, aravasoz usta, tatar kampir, qozoq chol, lo‘li qiz, sirdosh dugona, mahalladosh tikuvchi, hamkasb usta, qo‘shni maxsido‘z so‘z birikmalarininglisoniy qurilish qoliplarini belgilang.
   
4. 
   [Shaxsni kasb jihatidan tavsiflovchi ot + shaxsni yosh jihatidan tavsiflovchi ot] – [O_k ~ O_yo]; nutqiy hosilalariga misoar keltiring.
   
5. 
   Birikish usuli tobe bo‘lak mavqeida shaxsni kasb jihatdan tavsiflovchi ot leksemalari voqelashganligi hamda hokim bo‘lak mavqeyini shaxsni yoshiga ko‘ra tavsiflovchi ot leksemalari egallaganligini bildiradigan so‘z birikmalarining nutqiy voqelanishini misollar bilan izohlab, lisoniy-sintaktik qolipini belgilang.
   
6. 
   Lisoniy sintaktik qolip nechi qimdan ibora va ular qanday nomlanadi?
   
7. 
   S haxsni tavsiflovchi so‘z birikmalarining badiiy-uslubiy qimmati ularning badiiy nutq vositasi sifatida voqelanishini asoslang.
   
8. 
   1 .1.[O_k ~ O_yo]Misollar orqali izohlang.
   

1.2.[O_ya~ O_j]

1.3.[O_j~ O_k]

1.4.[O_k~ O_j] [O_sh ~ O_sh]

1.5. [O_ya~ O_k]

1.6. [O_m~ O_yo]

1.7. [O_k~ O_k]

9. [O_sh~ O_sh] dialektik nisbiy muayyan sanalsa. Mazkur shakliy tomonning muayyanligi uning nutqiy, moddiy voqelanishida yorqin namoyon bo‘ladi. Zero bu shakliy tomonning moddiylashuvi nutqiy voqelanishi ……fikrni davm ettiring.

10. Bozorga tovuq, tuxum, so`k, qutr olib tushganqozoq kampir:

• 
  Voy-bo`y, qaraqlarim, o`si beshikti magan berag`o`y.
  
• 
  Boldarimg`a bozorliq olib borib quvontirayin,– dedi.[3, 21]
  
• 
  Seni qancha aqchang bor edi? –deb so`radi mirshab sho`rlik kosib yigitdan.
  
• 
  Meniki ham olacha tik hamyon.Men ham qo`y olgani kelgan edim.[3, 25]
  

Olamon tarqalsin,- dedi o`zbek mirshab.

- Ikkovini yetaklab bir tomonga olib ketdilar. Biz orqalaridan bormadik.¹⁶ [3, 25]

Shaxs tavsisli SBlarni ajrating va qanda vazifa bajarayorganini izohlang.