Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o„zbek tili va adabiyoti universiteti

gg
– 
哥
哥
gēge (so‗zma-so‗z: 'aka') ―yigit‖, ―aka‖ 
(suhbatdoshga hurmatni ifodalaydi); 
mm
–
妹妹
mèimei (so‗zma-so‗z: 'singil') ―singil‖, ―qiz‖ 
(yoshga yoki ijtimoiy holatiga ko‗ra kichik bo‗lgan ayol suhbatdoshga 
nisbatan qo‗llanadi);
sg
– 
帅哥
shuàigē (so‗zma-so‗z: 'chiroyli erkak') ―yoqimtoy 
(красавчик)‖ 
tx
– 
同学
tóngxué ―sinfdosh, guruhdosh‖. 
Analogiya tarzida salbiy bo‗yoqdorlikka ega bo‗lgan so‗zlar ham 
qisqartiriladi: 
bd
– 
笨蛋
bèndàn ―ahmoq, befahm‖; 
mpj
– 
马屁精
mǎpìjīng ―xushomadgo‗y‖. 
Xitoy tilida omonimiyaning yuqori darajada ekanligi ko‗pgina 
harflarni qisqartirish usulidagi abbreviaturalarning bir xil shaklda 
bo‗lishiga sabab bo‗ladi. Masalan, zt qisqartmasi 
zhuǎntiē 
―repost‖, 
zhūtóu
(so‗zma-so‗z tarjimasi: ―cho‗chqa bosh‖) ―ahmoq‖ so‗zlarini ifoda etadi. 
Xitoyliklar kompyuterda raqamlardan faol qo‗llanuvchi leksik 
birliklarni ifodalashda foydalanmoqda:
5 wǔ – 
我
wǒ ―men‖; 
0 líng– 
你
nǐ ―sen‖; 
6 liù –
了
―le‖ suffiksi yoki yuklamasi. 

---

28 
88 bābā – 
拜拜
báibái ―Xayr! Qani (dавай)!‖ (ingliz. 
bye-bye
!). 
995 jiǔjiǔwǔ – 
救救我
jiùjiù wǒ ―Meni qiyin vaziyatdan qutqar!‖; 
7456 qīsìwǔliù – 
气死我了
Qìsǐ wǒ le ―Meni qidir (moq)‖; 
596 wǔjiǔliù –
我走了
Wǒ zǒule ―Men ketyapman‖; 
1798 yī qī jiǔ bā – — 
起走吧
Yīqǐ zǒu ba ―Давай пойдем вместе‖; 
201314 èrlíngyīsānyīsì – 
爱你一生一世
ài nǐ yīshēng yīshì ―Meni 
seni umrbod sevaman‖. 
Xitoy tiliga xos omonimlik raqamlarda ham aks etadi:
4 sì – связки 
是
shì ―bo‗lmoq, hisoblanmoq‖, 
思
sī ―o‗ylamoq, 
sog‗inmoq‖ 
死
sǐ ―o‗lasi, dahshat‖; 
2 èr – 
愛
ài ― sevmoq‖, 
饿
è ―och‖.
1
Bu shakldagi xabar namunalari o‗zbekcha matnlarda ham kuzatiladi: 
«3iw 5dekan». Bu – xorijga jo‗nab ketayotgan bir yigitning global 
tarmoqdagi yozishmalaridan parcha. To‗g‗rirog‗i, samolyotning qachon 
parvoz qilishini so‗ragan do‗stlariga javobi: «Uchish 5 da ekan». 
«9il 4opondaman». Internetga joylashtirilgan bir davra qizlarning 
surati ostidagi izoh: «To‗q qizil choponda – men».
2
Xitoy tilidagi 
ierogliflarning murakkabligi tufayli so‗zlarni ularga ohangdosh harflarga 
joylab berish qulaydir-ku, ammo o‗zbek tilidagi matnlarda so‗z o‗rnida 
raqamlardan foydalanish tilga nisbatan hurmatsizlik hisoblanadi. 
Xabar matnlarida turli bgrafik elementlar kombinatsiyasidan – 
iyerogliflardan, inglizcha harflardan, raqamlardan, ba‘zan belgilardan 
foydalanilganligini ham kuzatish mumkin:
3Q sān-q – ―Rahmat!‖; 
P9 p-jiǔ– 
啤酒
píjiǔ ―pivo‖; 
B4 b-sì – 
鄙
视
bǐshì ―ko‗rish‖ 
小
P 
孩
xiǎo P hái – 
年
轻人
niánqīngrén ―birodar‖. 
1
Кислов А.В., Колпачкова У.Н.
Влияние интернета на современный китайский язык / 
Компьютерная лингвистика и вычислительные онтологии. Выпуск 1. 2017. –С.72-86.
2
Niyozmetov В.
Tomchida quyosh aksi. ―Metodist‖. Ilmiy maqolalar to‗plami. –T.,2017. –B.21.

---

29 
Harflar va iyerogliflar kombinatsiyasida so‗zlar odatda pinyan 
transkripsiyasida yozilgan bo‗g‗inning birinchi harfi bilan boshlanadi: 
l 
公 
– 
老公
lǎogōng ―er‖; 
l 
婆 
– 
老婆
lǎopó ―xotin‖; 
Inglizcha harflar (umumga ma‘lum bo‗lgan abbreviaturalar) iyeroglif 
shaklidagi xitoycha elementlar bilan to‗ldiriladi:
E 
化
E huà (ingl.
 electronic
) ―компьютеризация‘. 
Harflarning simvollar, simvollarning raqamlar bilan birikishidan hosil 
bo‗lgan til o‗yinlari uchraydi:
＋
U jiā U – 
加油
jiāyóu ― Qani! Tugmani bos‖; 
-7 fùqī – 
夫妻
fūqī ―er va xotin‖.
1