Alisher navoiy nomidagi toshkent davlat o„zbek tili va adabiyoti universiteti

 
nomli monografiyasida bayon qildi. 
Olim mantiqqa 
oraliq uchinchi
 
qoidasini olib kirdi. Unga ko‗ra, 
hodisalarni baholashda ikkita bir-birini inkor etuvchi hodisa o‗rtasida 
neytral – ―oraliq uchinchi‖ holat ham ajratiladi. Masalan: 
issiq 
Iliq 
Sovuq 
A 
V 
S 
1
Белоногов Г.Г.
Компьютерная лингвистика и перспективные информационные технологии. 
- М.: Русский мир, 2004. - С. 15.

---

42 
Dialektik mantiqqa asosan hodisalar ko‗p parametrlarda baholanadi. 
Keyinchalik Leybnis va Gilbertlar mantiq faniga matematik simvollarni 
tatbiq etdi. Nemis faylasufi va matematigi G.Leybnis (1646-1716) 
birinchilardan bo‗lib mantiqiy fikrlashning hisob xarakteriga ega 
ekanligini ko‗rsatdi. Uning fikricha, barcha ilmiy tushuncha va 
mulohazalarning asosini mantiqiy elementlar tashkil qiladi. Mana shu 
mantiqiy elementlarni muayyan simvollar bilan belgilash mumkin bo‗ladi. 
Leybnis g‗oyalari XIX asrdagina amalga oshdi. Nemis olimi G.Frege, 
ingliz olimi J.Bul, rus olimi V.Poretskiy ishlarida simvolik mantiq asoslari 
yaratildi.
9 
Xususan, J.Bul mantiq operatsiyalari uchun quyidagi 
simvollarni: 
-
predmetlar mavjudligini belgilash uchun: 
x, y, z
harflarini;
-
predmetlar sifatini belgilash uchun: 
X, Y, Z
harflarini; 
-
bir-biriga akslantirilgan mulohazalar uchun 
perpendikulyar
┴ 
belgisini; 
- 
bildirilayotgan mulohazalarda yo‗qlikni bildiruvchi «
0
» belgisini;
- 
mulohazalarning mantiqiy qo‗shilishini bildiruvchi belgi sifatida «
+
» 
ni; 
- 2- mulohazaning 1-mulohazaga zidligini ifodalovchi «