Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti umumiy huquqshunoslik

Ekologiya  huquqi  –  tabiat  bilan    jamiyat  o`rtasida    paydo  bo`ladigan  

ijtimoiy  munosabatlarni    huquqiy    tomondan  tartibga    solishni  o`rganuvchi 

fandir. 

 

Ekologiya  huquqi  bugungi    kunda    O`zbekiston  Respublikasining    mustaqil 

huquq    tizimida  o`z  o`rni    va    salohiyatiga    ega  bo`lgan  alohida    yo`nalish  va 

xususiyatlarga  ega bo`lgan huquq  sohasi hisoblanadi. 

 

Shuni alohida ta'kidlash kerakki  har bir huquq  sohasining  mohiyati tartibga  

solinayotgan  ijtimoiy    munosabatlar  doirasi    va  darajasiga    bog`liq  bo`ladi.  Shu 

jumladan,    ekologiya  huquqi  huquq  tizimining    sohasi  sifatida  tartibga  solayotgan  

ijtimoiy  munosabatlarning    kengligi,    murakkabligi,  xilma-xilligi  va    o`ziga  xos 

xususiyatlari bilan boshqa huquq  sohalaridan ajralib turadi. 

 

Hammamizga    ma'lumki,    davlat  va  huquq  nazariyasiga    asosan    huquq 

sohalari ijtimoiy munosabatlarni  tartibga solish jarayonida tutgan o`rni  va ishtiroki 

darajasi  doirasi  nuqtai  nazaridan    mustaqil  va  kompleks    (majmualashgan    yoki 

keng    qamrovli,  keng  tarmoqli)  huquq  sohalariga    bo`linishi  mumkin.  Mustaqil 

huquq    sohalari    ijtimoiy  munosabatlarni    asosan  o`zining  kuchi,    imkoniyatlari 

darajasida    tartibga  soladi.  Masalan,  ma'muriy    huquq,  jinoyat  huquqi,  fuqarolik 

huquqi, mehnat huquqi va boshqalar. 

 

Keng  qamrovli (kompleks)  ahamiyatga  ega bo`lgan huquq sohalari ijtimoiy 

munosabatlarni    tartibga    solishda  boshqa  huquq  sohalarining    huquqiy  qoida-

talablari  va tamoyillardan foydalanadi. 

 

Ekologiya  huquqi  ham  tabiat-jamiyat    tizimidagi  global    ahamiyatga  ega 

bo`lgan  ijtimoiy  munosabatlarni  tartibga  solishda    birinchi  navbatda  ekologik 

umummajburiy  ahamiyatga  ega  bo`lgan  tamoyil,  usul  va  qoida-talablardan  

foydalanadi,    ikkinchidan,  ushbu  murakkab    ekologik  muammolarni    hal  qilish,  

ularning huquqiy tartibotini  ta'minlashda o`zaro bog`liq bo`lgan  huquqning boshqa 

sohalarining  kuch va imkoniyatlaridan  foydalanadi. Chunki, ekologiya huquqi hal 

qilishga  qaratilgan  ekologik  muammo    va  vazifalarning  ko`lami    kengligi, 

murakkab va ahamiyatliligi sababli  faqatgina jamiyat hayotining  ijtimoiy, siyosiy, 

iqtisodiy,  ma'naviy-madaniy  jabhalarida  mavjud  bo`lgan    barcha  vosita    chora-

---

 

120

tadbirlarni      safarbar    qilish  orqali    ekologik    munosabatlarni    tartibga  solishi  

mumkin. 

 

Shuning uchun ham ekologik  muammolarni hal qilishga  qaratilgan  ijtimoiy  

munosabatlarni    tartibga  solishda    ekologik  tamoyil,  qoida    va  talablar  bilan  bir 

qatorda    boshqa  huquq    sohalari  ya'ni  ma'muriy,  jinoiy,  fuqarolik,  mehnat  va 

xo`jalik-huquqiy  vosita va qoida-talablaridan  foydalanadi.