Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti psixologiya kafedrasi

Noto’g’ri.
Bu munosabat - o’z mohiyatiga ko’ra batamom noto’g’ri bo’lgan 
qarashdir. Konfliktning zo’ravonlik bilan tugashi zaruriy holat emas. Konflikt 
yechimi, aynisa uning zo’ravonlik bilan tugashi, yoki zo’ravonliksiz hal bo’lishi, 
aslida tomonlarning o’zini qanday tutishiga bog’liq. Agar tomonlar o’zga 
insonlarning huquq va istaklarini inobatga olgan holda, o’zgalarga e’tiborli va 
hurmatli munosabatda bo’lsalar, har qanday jiddiy ziddiyat ham tinchlik va osudalik 
bilan tugashiga ehtimol va imkoniyat kuchayadi. Ammo konflikt ishtirokchilari jahl, 
g’azab, o’zgalarning nafsoniyati va g’ururiga tegish orqali harakat qilsalar, o’zga 
insonlar huquqlarini poymol etsalar, ―Men zo’rman, shuning uchun mening aytganim 
bo’ladi‖, ―Men uning boshlig’iman, shuning uchun mening aytganim bo’lishi kerak‖, 
―Men uning eriman (yoki otasi), shuning uchun u menga bo’ysunishi kerak‖ qabilida 
ish tutsalar, konfliktda ma’naviy, ruhiy, jismoniy zo’ravonlikning yuzaga kelishi va 
ishlatilishi uchun asos topiladi. Shunday ekan
, konfliktning qanday tugashi aslida 
odamlarning fe’l-atvori va o’zini qanday tutishiga aloqador bo’lgan voqyelikdir. 
Zo’ravonlikning ishlatilishida konflikt emas, balki mana shu zo’ravonlikni 
ishlatgan inson aybdor hisoblanadi.
 
Konfliktning zo’ravonlikdan boshqa 
yechimlarini izlab topishga sayi-harakat qilish so’nggi ijobiy va osuda, tinch natija va 
xulosalarga asos bo’ladi. Shu bois, har qanday konflikt zo’ravonlik bilan tugaydi deb 
o’ylash, noto’g’ridir. 
6.
 
Har bir konfliktning o’z g’olibi va o’z mag’lubi bo’ladi. 
Noto’g’ri 
va stereotip qarash. Ziddiyatda ko’pchilik g’olib bo’lmoqchi bo’ladi.
Shuningdek, ko’pchilik, konfliktda bir tomon – g’olib, ikkinchi tomon – mag’lub 
bo’ladi, degan xato qarashni ushlab olgan. Mana shu xato qarash odamlarni chalg’itib 
qo’yadi. Hyech kim ―men mag’lub bo’ldim‖, degisi kelmaydi, yutiyu chiqqisi keladi. 
Shuning uchun, real hayotda ko’pchilik, har bir inson ziddiyat ichida g’olib bo’lish 
uchun harakat qilishi kerak, deb o’ylashadi. Bu holat konfliktning ichki mazmunini 
noto’g’ri anglashdan kelib chiqadi. Agar odamlar konflikt qarama-qarshiligi faqat 
g’oliblik asosida yechilmasligini bilsalar, ular g’olib bo’lishga intilmay qoladilar. 
Haqiqat shundaki, har qanday konflikt - g’olib va mag’lubga ega bo’lavermaydi. 
Agar siz konflikt yechimiga «Sen menga qarshisan» shiori bilan munosabatda 
bo’lsangiz, albatta, ikkinchi tomonga qat’iy qarshilik bildirish uchun asos yaratiladi. 
U tomon ham o’z o’rnida ―Sen menga qarshisan‖ qabilida munosabat bildiradi. 
Aslida, ikkala tomon biri biriga emas, ularni to’qnashtirib turgan konfliktga, hamda 
uni keltirib chiqargan muammoga qarshilik bildirishi lozim. Bu – to’g’riroq bo’ladi. 
―Sen mening dushmanimsan‖ qabilidagi konflikt rivojida g’olib va mag’lubning 
yaratilishiga yoki ikki mag’lub bo’lishiga ko’proq vaziyat mavjud. Bu esa bir 
tomonning manfaatlarini boshqa tomon manfaatlariga bo’ysundirilishiga olib keladi.
Konfliktlar yechimi insonlarni g’olib-g’olib shaklida, ya’ni har ikkala tomon ham 
konflikt yechimidan qoniqqan sharoitni vujudga keltirishga sharoit yaratadi. Shu bois, 

---

12 
konfliktga sherikchilik va hamkorlik nuqtai nazaridan yondoshilsa, va muammoni 
umumiy, har ikki tomonga, ya’ni barchaga taalluqli deb qarab, uning yechimini 
hamkorlikda qidirilsa, konflikt barcha ishtirokchi tomonlar uchun ijobiy hal 
bo’lishiga imkoniyat beriladi. Shuning uchun faqat bir tomonning g’olibligi uchun 
emas, balki barcha tomonlarning g’olibligi uchun sayi-harakat qilish darkor.
7.
 
Konflikt, unda ishtirok etuvchi tomonlarning har biri uning yechimidan 
qoniqish hosil qilmasa ham, hal etilgan bo’ladi.